Image (16)

n\A

NH HUI A'i J. WHIIUR, AL.E.X J. BELLAMY

faul* MntllMil mm l«Utlo|« umnrlniorm domniemanie, Iż mniej drastyczne środki nie przyniosłyby skutku

l;_f l*r0|iBr«4t)itiiln« łrodkl skala, t./oj, t.i wanta oraz Intensywność planowanej interwencji wojskowej powinny być nymnU/oim do minimom nlr/będnego do zapewnienia określonych celów w zakresie m Itmoy Immanllamaj

», Roiiąriint parapaktywy: musi islnlać ro/i>qdnn szansa na sukces działań służących powstrzymaniu luli fH|)(il>im*nlu t Im pianiom, ktńte u/nsmlnlly Interwencji;, tak aby skutki tych działań nie były ymi/f pif (mtinnkwum |o puwstł/ymmilfl «ię od interwencji.

O) Wł»4clwi wlitdM (nutoryUt)

A.    NI# mu iDpMfgo luti bml/l*) itmiwmgu ciała, niż Rada Bezpieczeństwa ONZ, które mogłoby uii/iollć upoważnlanM do pnrłtpt u wadzenia humanitarną] interwencji wojskowej. Zadanie nie polega nn tym, aby znaleźć alternatywę dla Rady Be/plecznńatwa, Jako podmiotu zdolnego do udzielenia takiej autoryzacji, ale aby (powodować lepsze funkcjonowanie Rody Bezpieczeństwa.

B.    Przed podjęciem Jakiejkolwiek Interwencji militarnej strona ją podejmująca powinna zwrócić się

0    autoryzację do Rady Bezpieczeństwa, Strony wzywające do Interwencji powinny zgłosić formalny wniosek lub skłonić Radę do zajęcia się sprawą z własnej Inicjatywy bądź też zachęcić Sekretarza Generalnego do zajęcia się sprawą na mocy art. 99 Karty NZ.

C.    Rada Bezpieczeństwa powinna niezwłocznie rozpatrzyć każdy wniosek o udzielenie autoryzacji, jeśli istnieje domniemanie masowej utraty życia lub czystek etnicznych, Rada powinna dokonać właściwej weryfikacji faktów lub warunków, które mogłyby uzasadnić podjęcie Interwencji militarnej.

D.    Stali członkowie Rady Bezpieczeństwa powinni zgodzić się na niestosowanie prawa weta, jeżeli nie byłyby zagrożone ich żywotne interesy narodowe, oraz powstrzymanie się od blokowania rezolucji autoryzujących humanitarną interwencję militarną cieszącą się poparciem większości.

E.    Jeżeli Rada Bezpieczeństwa nie wyraża chęci lub jest niezdolna do zajęcia się propozycją w odpowiednim czasie, istnieją dwa rozwiązania:

I.    poddanie tej kwestii pod rozwagę Zgromadzeniu Ogólnemu na Sesji Specjalnej w Sytuacji Nadzwyczajnej w ramach procedury „Zjednoczeni w imię pokoju";

II.    podjęcie działań przez organizacje regionalne lub subregionalne, zgodnie z Rozdziałem VIII Karty, w obrębie ich jurysdykcji i pod warunkiem, że wystąpią następnie o autoryzację Rady Bezpieczeństwa.

F.    Rada Bezpieczeństwa każdorazowo powinna wziąć pod uwagę, że jeśli nie będzie zdolna do wywiązania się z obowiązku ochrony praw człowieka w sytuacjach rażących, wymagających natychmiastowej reakcji - państwa zaangażowane mogą nie wykluczyć zastosowania innych środków w obliczu powagi i pilności sytuacji - w rezultacie pozycja i wiarygodność ONZ mogą zostać nadwerężone.

(4) Zasady operacyjne

A.    Jasne cele, wyraźny oraz jednoznaczny mandat w każdej sytuacji, użycie odpowiednich zasobów.

B.    Wspólne stanowisko przyjęte przez wszystkie zaangażowane strony, wspólne dowództwo, jasny

1    przejrzysty system łączności i dowodzenia.

C.    Uznanie ograniczeń, stopniowe użycie siły, której celem jest ochrona ludności, a nie pokonanie państwa.

D.    Precyzyjne zasady zaangażowania odpowiadające koncepcji operacyjnej, odwzorowujące zasadę proporcjonalności, bezwzględne przestrzeganie zasad międzynarodowego prawa humanitarnego.

E.    Przyjęcie zasady, że ochrona własnych sił zbrojnych nie może stać się głównym celem,

F.    Maksymalna możliwa kuni flynan; działań z organizacjami humanitarnymi.

{International Lommission on Intenrention and State Sovereignty 2001, s, xii-xiii-)

' Tłumaczenie na postawie: Gareth Evans, Obowiązek zapewniania ochrony, „Przegląd NATO”, nr 4, zima 2002, http://www.nato.int/docu/review/2002/issue4/po1ish/analysis.html (przyp. tłum.).

Interwencja humanitarna jako zagadnienie polityki światowej 705

Czy omawiane interwencje odniosły sukces?

Skutki interwencji siłowych, jakie zostały przeprowadzone po zakończeniu zimnej wojny, nasuwają pytanie o to, czy przy użyciu siły można promować wartości luunanilarne. Rezultaty akcji humanitarnych dają się podzielić na dwie kategorie: bezpośrednie (krótkoterminowe) i pośrednie (długoterminowe). Pierwsze dotyczą oczywiście usunięcia bezpośredniego zagrożenia życia oraz źródła cierpienia ludzkiego dzięki powstrzymaniu aktów masowych mordów i/lub dostarczeniu pomocy humanitarnej osobom objętym działaniami wojennymi. Rezultaty pośrednie oznaczają stopień, w jakim interwencja oddziałuje na przyczyny powodujące ludzkie cierpienie, pomagając w rozwiązaniu konfliktów oraz rekonstrukcji stabilnej sytuacji politycznej. Taki sposób definiowania pozytywnych skutków interwencji popierają Parekh i Michael Walzer. Pierwszy z nich twierdzi, że dostarczenie pomocy w skomplikowanych sytuacjach kryzysów humanitarnych nie jest interwencją humanitarną, którą z kolei definiuje jako akt polityczny „służący wsparciu stworzenia (...) struktury władz cywilnych akceptowalnych przez lokalnych mieszkańców” (Parekh 1997, s. 55-56). Według Parekha zatem, interwencja humanitarna różni się od pozostałych rodzajów interwencji tym, że pomaga w tworzeniu nowych struktur rządowych w konsultacji z lokalnymi aktorami politycznymi, tak by uniknąć narzucania rozwiązań z zewnątrz. Podobnie argumentuje Walzer, negując tradycyjne podejście kontrrestrykcjonistyczne, zalecające, by interwencję przeprowadzono jak najszybciej, a siły wojskowe wycofano zaraz po usunięciu bezpośrednich przyczyn naruszeń praw człowieka. Takie akcje były realistyczne w okresie zimnej wojny, kiedy krótkie interwencje siłowe mogły wymusić na ludobójczych reżimach zaprzestanie łamania praw człowieka. Ten rodzaj interwencji, kontynuuje Walzer, nie ma zastosowania w rozwiązywaniu pozimnowojennych kryzysów humanitarnych, których przyczyny leżą zazwyczaj w głęboko zakorzenionych politycznych, ekonomicznych i społecznych strukturach danych społeczności. To stwierdzenie prowadzi go do sformułowania wniosku, że interwencje, które nie dotyczą przyczyn rodzących konflikty, grożą ponowną eskalacją przemocy zaraz po wycofaniu się sił interwencyjnych. Użycie siły w skomplikowanych kryzysach humanitarnych powinno stanowić integralny element długoterminowego planu rozwiązania konfliktu oraz politycznej, gospodarczej i społecznej rekonstrukcji kraju (Walzer 1995b, s. 35-36).

Jak zatem powinno się ocenić międzynarodowe interwencje w północnym Iraku, Somalii i Kosowie, stosując kryteria rezultatów bezpośrednich i pośrednich? „Operacja Bezpieczna Przystań” {Operation Safe Haven) odniosła początkowo sukces w rozwiązaniu problemu uchodźców w północnym Iraku i przyczyniła się do uratowania wielu istnień ludzkich. Jednak w miarę spadku zainteresowania całą sprawą mediów i opinii publicznej malało także zaangażowanie rządów zachodnich w działania służące ochronie Kurdów. Podczas gdy zachodnie siły powietrzne patrolowały „strefy zakazu lotów” (no-fiy zones) nad północnym Irakiem, utrzymując pewien stopień bezpieczeństwa, kraje interweniujące szybko przekazały zarządzanie bezpiecznymi przystaniami źle wyposażonym i niedostatecznie przygotowanym siłom ONZ. Oddziały te spotykały się z ogromnymi problemami, wynikającymi z wrogości wobec mniejszości kurdyjskiej. Dlatego, choć interwencja przyniosła krótkotrwałe skutki, nie udało się rozwiązać przyczyn kryzysu oraz zapewnić skutecznych gwarancji ochrony Kurdów.

Według niektórych komentatorów, pierwotna interwencja sił amerykańskich w Somalii w okresie od grudnia 1992 do marca 1993 roku była przykładem udanej akcji