image (16) jpeg

lonffwm obrazu. Badania technologiczne, nawet Ce najnowocześniejsze, mogą bowiem jedynie wspomagać ostateczne ustalenia atrybucyjne Znacznie ważniejsze są dla poszerzenia ogólnej wiedzy o funkcjonowaniu warsztatów artystycznych, procedurach malarskich, technologii budowania obrazu. Nawet tak •eleganckie*' badania jak dendrochronologia czy autoradiografia neutronowa okazują się mało przydatne przy próbie określenia autora obrazu spośród malarzy pracujących w tym samym warsztacie, a nawet w „warsztacie za rogiem" Te ostateczne rozstrzygnięcia atrybucyjne pozostają w gestii historyków sztuki i zastosowanych przez ruch kryteriów analizy obrazów W przypadku RRP praca ta. a jest to ważne dla wypracowanych przez holenderski team zasad, ogranicza się do analizy twórczości jednego mistrza i jego najbliższego kręgu, a więc Rcmbrandta. jego warsztatu i bliskich naśladowców’

W rozważaniach o metodzie Holendrzy powołują się na najmniej systematyczny ale i niewątpliwie najdojrzalszą refleksję metodologiczną Fnedlindera Przejmują pojęcie unaginary puptlage. a więc potrzebę wczucia się w styl malarza i poznania jego artystycznych możliwości. Przykładem tak rozumianej anali -zy. wymagającej również od badacza umiejętności malarskiego, artystycznego widzenia, jest próba określenia „wagi** postaci występujących w obrazie, próba wyczucia ich ciężaru i sposobu osadzenia w całości kompozycji. Przedmiotem analizy jest więc nie tyle efekt końcowy - obraz, lecz raczej akt tworzenia i to rozumiany zarówno w aspekcie psychologicznym jak i technologicznym Jeden z członków RRP. Ernst van de Wetering. twierdzi, być może parafrazując modernistyczną definicję obrazu, że obraz nie jest płaską, namalowaną płaszczyzną, lecz raczej wynikiem procesu narastania, nakładania się na siebie wielu warstw ⁿ. I dlatego też dla poznania stylu malarza istotna jesi analiza tego jak obraz narastał. jak mają się do siebie jego poszczególne warstwy począwszy od gruntu położonego na podobraziu przez podmalówkę, tmprimiturę. martwy kolor, superpozycję laserunków, aż po ostatnie im pasta. Sposób budowania obrazu jesi oczy-wiście zasadniczo wspólny dla malarzy pracujących w stylu mistrza w jego warsztacie. w tej analizie najważniejsze są jednak spostrzeżnia dotyczące tego. jak proces technologiczny kształtuje subtelności stylu, decyduje o artystycznym efek-B| obrazu Jest to analiza niezwykle cenna, choć celowa wobec malarzy, którzy jHkflBMCiC opanowali warsztat artystyczny i możliwości, jakie daje im technika -u Rcmbrandta - olejna

Mimo wieka zarzutów, jakie często są stawiane założeniom i metodom pracy przez RRP. ich już nieomal trzydziestoletnia praca otworzyła znaw-perspektywę. Wzbogaciła tę dyscyplinę o szerokie możliwości, jakie wiedza konserwatorska i technologiczna, a w związku z tym o kadmie technologii malarskich, praktyk warsztatowych, zaga-

SM IchM. i J J Vftn Thiel. E van de Wetenng. Prefoc*. Somr rejla -Ba ■ Corpm sTImikM* Painnngs, Ł 1-1, The I i*guc-Oosion-Lomk>o

b Jkr mork+bap prochcc o/ tłu earły Rembraruh. Amsterdam

■H