skanuj0040 bmp

n VH. Ocena pracy i egzamin dyplomowy

Recenzje przygotowuje się na specjalnym formularzu, o którym była mowa w rozdziale II tego opracowania. Należy zauważyć, że, niezależnie od pytali zawartych w formularzu recenzyjnym, oceniający patrzy na pracę dyplomanta przez piyzmat własnych doświadczeń i własnego sposobu rozumienia znaczenia pracy dyplomowej w procesie kształcenia akademickiego. Recenzenci mogą zatem być bardziej lub mniej surowi i wymagający, ale na pewno kierują się podobnymi kryteriami składającymi się na ocenę.

Najpierw ocenia się temat, to, czy jest wystarczająco ambitny, poprawnie sformułowany i pozwala na wykonanie zadania w opracowaniu o dość lypowej dla prac dyplomowych objętości. W drugiej kolejności bada się plan pracy, biorąc pod uwagę, czy jest wystarczająco rzeczowy i szczegółowy oraz czy dobrze służy realizacji zamierzeń autora przedstawionych we wstępie. Lektura tej części pracy pozwala już recenzentowi na dość dobre poznanie autora rozprawy, jego ambicji, zdolności, umiejętności wyrażania myśli w pracy pisemnej.

Pierwsze wrażenia odniesione podczas przeglądania rozprawy są we iy(ikowane w trakcie lektury poszczególnych rozdziałów. Często nie trzeba czytać ich wszystkich bardzo dokładnie, aby nabrać przekonania co dn rzeczywistej wartości pracy. Czytając poszczególne rozdziały, zwraca <m,' też uwagę na wszystkie redakcyjne zalety lub wady opracowania. Dla pełnego obrazu potrzebne jeszcze jest poznanie ostatniej części rozprawy, a więc zakończenia, bibliografii i ewentualnie innych materiałów.

Podczas lektury wyraźnie widoczne są takie błędy, jak niezbyt konsekwentne posługiwanie się określoną terminologią, prowadzenie rozważań poza granicami nakreślonymi we wstępie, powtórzenia tych samych tre-tri, niedostatecznie uzasadnione wnioskowanie, zbyt duże nagromadzeni c słów i zdań zupełnie zbędnych, kompilowanie pracy z fragmentów piśmiennictwa w sposób bądź to nieporadny, bądź to z zamiarem ukry-t’ln rzeczywistej skali korzystania z cudzych opracowań.

Ta ostatnia kwestia ma już wiązek z dokonywaniem plagiatu, czyli pi/ujmowaniem cudzych poglądów i ustaleń bez wskazywania ich autora t łtódla publikacji. Przedstawianie czyichś myśli jako własnych jest działaniem nie tylko nagannym moralnie, ale także zabronionym pod groźbą lliiiy w ustawie o prawie autorskim: „Kto przywłaszcza sobie autorstwo albo Wprowadza w błąd co do autorstwa całości lub części cudzego utworu [...] podlega karze pozbawienia wolności do lat 2, [...] podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku”^{1 2}.

Prawo autorskie zapewnia ochronę różnorakim „przej awom działalności twórczej o indywidualnym charakterze”, włączając w to także utwory literackie, naukowe i publicystyczne, z wyjątkiem „prostych informacji prasowych”¹. Nie znaczy to, że w ogóle nie można z nich korzystać. Można, o ile jest to „rzetelne wykorzystanie” i w formie przytoczenia „w zakresie uzasadnionym wyjaśnianiem, analizą krytyczną, nauczaniem”³,

Rzetelne korzystanie z cudzego dorobku oznacza m.in. wyraźne wskazanie osoby autora i źródła publikacji danego utworu. Jeśli tego nie zrobimy, czyli celowo przyjmiemy do własnego dzieła uwagi wyrażone przez kogoś innego bez podania źródła, to dopuścimy się plagiatu. Może to odnosić się także do przedstawianych w utworze ogólnych idei lub nawet formy wyrażenia pewnych treści.

Z tekstu pracy dyplomowej musi jasno wynikać, co stanowi własny wkład jej autora, a co przygotował ktoś inny. Nie wystarczy ogólnikowo wskazać nazwisko autora, np. na końcu publikacji w bibliografii. W tej kwestii wypowiadał się nawet Sąd Najwyższy, który stwierdził: „Narusza autorskie dobra osobiste — i popełnia w tej formie plagiat — ten, kto przenosząc do swego utworu treści lub wyjątki z cudzego dzieła, wyraźnie w nim nie podał źródła dokonanego zapożyczenia. Temu wymaganiu nie czyni zadość wymienienie — bez wskazania, jakie to treści lub wyjątki z cudzego dzieła zaczerpnął — tego dzieła w zestawionej przezeń literaturze przedmiotu”⁴.

Popełnienie plagiatu dyskwalifikuje autora i jego pracę. Ujawnienie tego faktu po obronie pracy dyplomowej może stanowić podstawę do odebrania stopnia zawodowego magistra lub licencjata.

1

Art. 115 ust, 1 ustawy z 4 II 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (tekst jedn, Dz.U. z 2000 r. nr 80, poz. 904).

2

⁵ Zob. art. 1-5 ww. ustawy.

3

   Art. 16 i 29 ustawy.

4

   Wyrok z 15 VI 1989 r. — III CRN 139/89. Cyt. za J. Boć: Jak pisać pracę magisterską, Wrocław 1995, s. 71. Tam też zobacz obszerniejsze uwagi na temat plagiatu.