stolarstwo2

50

50

czonc są pod kij tom stanowiącym połowę kąta wierzchołkowego ośmiokąta, tojest pod kątem G7'/₂ stopni, którego dopełnienie

do dwóch kątów prostych i'ig. 19 «.    tworzy kąt 112'/s stopni.

Fig. 19 i przedstawia na jednein narzędziu węgiel-liicę gicnuikową i sześcio-kątną.Węgielnica sześciokątna używa się do wyznaczania sztuk drzewa, mających być złączonemi w sześciokąt, którego kąt zewnętrzny między bolcami zawiera 120", a zatem jego czwarta część ma stopni 30.

d) Węgielnica ruchoma, nazywana pospolicie szmigą (n. schraegmass, schr&gwnkd, die schmiege, fr. jausse iquerre, sauterelle), którą przedstawia fig. 20, złożona jest

Fig. 19 A.

Fig. 20.

z dwóch ramion a i ó, obracających się naokoło sztyfta lub śruby przebitćj przez ich końce, i służy do mierzenia i odznaczania jakichkolwiek kątów. Robi się albo cała z drzewa, albo też osada grubsza drewniana mieści w sobie drugie ramię metalowe. Rzadko bardzo oba ramiona są z żelaza, stali lub mosiądzu.

Fig. 21 i 22 przedstawiają dwa dość praktyczne narzędzia, zarazem do znaczenia linij pod kątem prostym i 45". Na fig. 21,

część dwura-mienna m służy za osadę dla części cieńszćj n, która swym bokiem a znaczy linie pod kątem prostym, bokiem zaś l> linie pod kątem 45" idące.

W narzędziu przedstawionćm

na fig. 22, m jest osadą; n i r są części cieńsze, w środku boku m tak z sobą złączone, jak linie kropkowane wskazują. Róg u „    służy do gierun-

^b    kow, róg v zas do

C. NARZĘDZIA SŁUŻĄCE DO PRZERZYNANIA DRZEWA I KSZTAŁCENIA JEGO POSTACI.

znaczenia linij pod kątem prostym idących. Róg s nakoniec używa sig do sprawdzania kątów prostych na kawałkach drzewa już wyrobionych.

Narzędzia tego rodzaju są:

1.    Piły różnego gatunku;

2.    Dłuta;

3.    Świdry.

1. Piły. — Użytek i sposób działania pił są powszechnie znajome , zachodzą jednak przy ich użyciu okoliczności, na które zwrócić należy szczególną uwagę, a mianowicie na ich zazębienie, ostrzenie i rozwarcie zębów czyli tak nazywane szrenkowanie.

Blat piły (n. siigblatt, fr. lamę de scie) jest zwykle wyrobiony ze stali hartowanej i zwykle niebiesko lub fioletowo napuszczonej, aby oprócz twardości posiadał dostateczną sprężystość, nicpozwalającą na wyłamywanie się zębów. Z żelaza robią się tylko, i to nie zawsze, wielkie piły ciesielskie, które także przez klepanie na zimno trzeba zrobić jak najsprężystszemi i twardcini. Dobry blat piły powinien być zupełnie prosty i równy, i tak twardy, iżby go tylko dobry angielski pilnik mógł chwycić. Przy zginaniu końców przybierać powinien regularną krzywiznę, a za puszczeniem, znów do prostej linii powracać. Nie może mieć żadnych pęknięć, rysów lub też nierównych zębów.

Zęby pił bywają, stosownie do ich gatunku, rozmaitego kształtu i wielkości. Najczęścićj mają kształt trójkąta, którego podstawa idzie wzdłuż piły; jedno ramię jest do niej prostopadłe, a drugie nachylone (fig. 23). Przy popychaniu piły naprzód, ramię prostopadłe zęba rozrywa włókna drzewa, i zamienia je

4*