stolarstwo9

64

64

dłutach zwyczajnych stanowi .	. 12	do 18 sztuk
przysiekach..........	. 6	„ 8 „
rzezakacli...........	. 4	n 8 „
rzezakacli ukośnych......	. 2	„ 4 „
pieszniack...........	. 6	„ 12 „

różnej stopniowanej wielkości.

3. Świdry.—Świdry drzewne używają się, głównie dwojakiego gatunku: albo opatrzone są ukośnie na boki idącemi ostrzami, które drzewo na obwodzie dziury stopniowo zdzierają, w miarę zagłębiania się, świdra, i wtedy są okrągłe; albo też na końcu świdra znajduje się łopatkowate ostrze, które zdziera drzewo z dna dziury, i dla nich kształt jest obojętny. Dobre świdry muszą krajać na podobieństwo noża, i gładkie, ciągłe, nie zaś pokręcone i na proch starte, wióry wydawać.

Fig. 41.

Dobre świdry metyle powinny odznaczać się twardością, ile ostrością i właściwem położeniem ostrza: co poznać można po tein, że dobry świder, nawet przy prędkiej robocie, bardzo mało się zagrzeje. Dla łatwiejszego wchodzenia w drzewo, często świdry mają na końcu śrubę, która w drzewo się wkręca i świder wciąga; nie potrzebują zatćm zbytniego naciskania ręką.

Ruch obrotowy świdra przy wierceniu, nadaje się mu albo ręcznie, albo na tokarni : w pierwszym razie zawsze obraca się świder, w drugim zaś świder albo drzewo. Wiercenie ręczne odbywa się albo przez bezpośrednie kręcenie świdra ręką, albo za pomocą korby (n. windę, brustleier, fr. filbreijuin), w którą świder się kładzie).

Fig. 41 przedstawia taką korbę z osadzonym w nią topieniem czyli świdrem łyżkowym b. Dziura a, w którą się świder kładzie, jest zwykle kwadratowa, u góry zwężona, i opatrzona śrubą dla umocowania świdra. Niekiedy świdry osadzone są w drewnianćj oprawie, która się w otwór korby a wsadza, i za pomocą sprężyny w nim utrzymuje; lecz w ten sposób osadzone świdry z czasem się obruszają i tracą pionowy kierunek. Przy wierceniu korbą, prawą ręką obraca się łuk korby o, lewą zaś przyciska się jej głowa d.

Z rozmaitych rodzajów świdrów, następne są powszechnie przez stolarzy używane:

a)    Świdry łyżkowe czyli łopianie (n. iSjfdbóhrer, fr. vrille a cuiller), od 4 do 6 cali długie, zwykle w oprawie drewnianej, która szczelnie w otwór korby wchodzi. Świdry te zbierają drzewo na obwodzie dziury, i zakończone są zwykle kilkoma skrętami śruby, coraz zmniejszającemi się i kończącemi się ostrzem, które zagłębienie świdra w drzewo ułatwiają.

b)    Świdry odśrodkowe, odśrodkowce, centrum-b oram i pospolicie nazywane (n. ceuirumbohrer, fr. michę anglaise), są najczęściej używane; zwykle w oprawie drewnianćj do osadzania w korbie. Angielskie świdry tego rodzaju, które przedstawia lig. 42, są gładkie, w środku swój szerokości opatrzone trój lub czworokątnćm ostrzem d, które zagłębiając się, prowadzi świder i w jodnćm ciągle położeniu utrzymuje, przez co dziura

Fig. 42. Fig. 43.

zupełnie okrągłą się robi. Na jednym brzegu ostrza znajduje się ząb c, który obwód koła na drzewie wyrzyna; na drugim zaś brzegu łopatka b, która narżnięte drzewo z koła wybiera w postaci wiórów. Dziura takim świdrem zrobiona, jest gładszą od dziury wy-wierconćj świdrem wszelkiego innego rodzaju. Świdry odśrodkowe z niemieckich fabryk nie mają zęba narzynającego, lecz tylko z każdej strony łopatkę: dlatego też dziury niemi zrobione nic są tak gładkie. W razie, gdy dziura.ma być tylko do pewnćj głębokości wierconą, a nie na wylot, przedstawiają świdry tego rodzaju jeszcze tę wyższość nad in-nemi, że dno dziury niemi zrobionej zawsze jest gładkie i równe, przy innych zaś świdrach zawsze nierówne i powyrywane. Od-środkowce bywają różnej wielkości, od */₄ do 1 cala szerokie-, rzadko większe, gdyż korbą ręczną trudno jest większe dziury wiercić. Fig. 43 przedstawia świder tego rodzaju rozsuwany, mogący być użytym do wiercenia dziur różnćj średnicy. Część a, która się w oprawie lub wprost w korbie osadza, jest u dołu cokolwiek zagiętą, i ma ostrze d; ruchoma zaś część b porusza się u góry na śrubie, i ma narzynający ząb c z łopatką, który w rozmaitćj odległości od środka d, stosownie do promienia dziury, ustawić można. Świdry te jednak dotąd w powszechne użycie nie weszły. Cały dobór świdrów odśrodkowych zwyczajnych, stanowi zwykle sztuk dwanaście. _x <•) Świdry śrubowe czyli ślimakowe, krętakami nazywane (n. schraubenbohrer Y. schneckenbohrer, fr. les larihres), mające koniec w krótszy lub dłuższy skręt śrubowy zwinięty;

Stolarstwo.    5