stolarstwo6

118

szlifowania użyte. Ze wszystkich gatunków tćj rośliny, skrzyp błotny (Eąuisetuin palustre) i skrzyp chwoszczka (Eq. hycmale), są najlepsze. Dodygi używają się, po wyrżnięciu kolanek, w stanie suchym, gdyż mokre bardzo mało drzewa chwytają; lecz zanadto znów suche łatwo się łamią. Przy użyciu skrzypiu, kładzie się kilka jego łodyżek przy sobie na drzewo, i.obiema rękami posuwa się je tam i napowrót wpoprzek włókien. Przy małych przedmiotach jeden kawałek wystarcza. Niekiedy przecinają się łodyżki wzdłuż, rozpłaszczają się, i naklejają na kawałek drzewa, którym się potem szlifuje.

9. POLITURO WANIĘ.

Politurowanie czyli polerowanie (n. poliren, fr. remir), jestto nadanie powierzchni drzewa blasku zwierciadlanego, za pomocą pewnćj żywicznćj powłoki.

Podług natury tej ostatnićj, dzielą się politury na woskowe i żywiczne czyli szellakowe.

Woskowa politura (n. wachspolitur, fr. poli a la otrę), rzadko bardzo obecnie do mebli się używa, czasem tylko do mebli zwyczajnych, np. z dębowego drzewa.

Do politurowania woskiem używa się allio czystego białego lub żółtego wosku, albo też przetopionej mieszaniny wosku z terpentyną, które się nakładają na drzewo, i rozcierają najprzód kawałkiem korka, a następnie wełnianym gałganem, dopóki dostateczny połysk się nie pokaże. Ażeby podnieść żółty kolor drzewa dębowego, można je przed wywoskowaniem zlekka proszkiem ochry żółtćj natrzćć, lub też proszek ten do wosku dosypać.

Politura woskowa nigdy nie daje doskonałego połysku, przez gorąco staje się cokolwiek lepką, i nie wydaje dostatecznie delikatnych słojów drzewa; ma zaś tylko tę jedyną zaletę, że gdy straci połysk, może być bardzo łatwo, przez wytarcie wełnianym gałganem, odświeżoną.

We Francyi do woskowania mebli używają mieszaniny, składa jącćj się z pięciu części białego lub żółtego wosku i dwóch części olejku terpentynowego, przy ciągiem miesziniu na gorąco przetopionej. Politura ta, nazwana przez wynalazcę, p. Goyon, enkaustykiem (fr. encaustigue v. pale a vernir), daje się rozprowadzać na drzewie łatwićj niż sam wosk, i po ulotnieniu się z niej terpentynowego olejku, pozostawia na drzewie równą i nadzwyczaj cienką powłokę, która po wytarciu szczotką nadaje wyrobom świetny połysk. Doświadczenie jednak nauczyło, że do robót zwyczajnych lepiej używać czystego wosku*, gdyż politura p. Goyon,nie jest tak trwałą, i niewypełnia dostatecznie słojów drzewa.

Politura szeliakowa (n. schellack-politur, wiener-poliiur, fran-zusUche-polilur, fr. vernU), jest roztworem szellaku w spirytusie, do którego często jeszcze inne żywice, jak mastyks, sandaraka i t. p. się dodają. Politura ta daje połysk piękniejszy i trwalszy, niż politura woskowa, i obecnie już prawie powszechnie w użyciu ją zastąpiła; politurowanie jednak politurą szeliakowa, jeżeli ma być dobrze wykonane, potrzebuje więcćj zręczności i cierpliwości.

Rozmaite są sposoby wyrabiania politury szellakowej, najprostsze są następujące:

a)    1 funt szellaku, najlepiej jasno - pomarańczowego koloru, pokruszony na kawałki, wsypuje się do szklanego gąsiora, i oblewa 7 do 8 funtami spirytusu, o ile możności jak najmocniejszego (najsłabszy, jaki użyć się daje, ma 87 stopni Trallesa czyli c. g. - 0,841, i wystawia się ńa światło i ciepło słoneczne. Tym sposobem po niejakim czasie, gdy szellak w spirytusie się rozpuści, •otrzymamy mętny rozciek czyli politurę, która filtrowaną być nic potrzebuje, bo przy użyciu sama przez gałganek się oczyszcza.

b)    18 łutów szellaku, 1 łut sandaraki i 1 łut mastyksu (wszystko w najlepszym gatunku), rozpuszczone w 6 funtach najlepszego spirytusu, na wolnćm cieple, wydają bardzo dobrą politurę.

Gęstość politury, tojest stosunkowa ilość żywicy rozpuszczonej w spirytusie, musi się stosować zawsze do gatunku drzewa. Im drzewo jest dziurkowatszc, a zatem im więcej politury potyka, tern ona gęściejszą być powinna, tojest tern większą ilość żywicy użyć potrzeba.

Niektóre drzewa, jak np. palisander, mają w sobie tyle żywicy naturalnćj, że już przez pocieranie czystym spirytusem nabierają pięknego połysku.

Często bywa politura farbowaną, a mianowicie: czerwono, do -użycia na drzewie orzechowćm, mahoniowćm i t. p., przez dodanie orsclii, smoczćj krwi (n. draehenblul) lub trocin sandałowego drzewa; biało, przez dodanie bieli ołowianej (n. bleiweis)\ żółto, kurkumą; czarno, sadzami. Nie może to jednak nigdy zastąpić farbowania czyli bejcowania drzewa, jeżeli ono jest potrzebne, gdyż farbowana politura tylko słaby odcień koloru wydaje, i często, jak np. czerwona, na świetle blaknie i naturalny kolor drzewa odkrywa.

Politura, choćby była zrobioną z najjaśniejszego szellaku, zawsze nadaje drzewu kolor mnićj lub więcej brunatny: dlatego tćż do politurowania białych gatunków drzew, jak np. klonowe, jaworowe i t. p., używa się politury zrobionćj z szellaku bielonego, czyli tak nazwąnćj politury białćj (n. weisse politur, fr. vcrnis btanc). Najlepszy przepis na zrobienie politury białćj jest następujący: