stolarstwo9

114

ścięty, długości łokci 7, grubości cali 11, farbowany przez ciśnie-r nie roztworem indygo, wyssał przez dni 15 garncy 21 płynu.

Po ukończeniu farbowania, najlepiej jest drzewo zaraz na bale porznąć, gdyż przez to łatwiej może być wysuszone i na fomery porznięte; użycie zaś jego stosowne, pod względem doboru kolorów i słojów, zależy w zupełności od gustu fabrykanta.

O. FORNEROWANIE.

Fomerowaniem (n. Jurnirung, fr. placage) nazywa się oklejanie drzewa cienkiemi tabliczkami innego drzewa, zwykle lepszego gatunku, które nazywane są j orderami albo oblogami. Przez takie oklejenie osiąga się następujące korzyści:

a)    Wyroby drzewne mogą być lżejsze i zarazem tańsze, gdyż ich budowa pod forner może być zrobioną z miękkiego, lekkiego i niedrogiego drzewa;

b)    Roboty fornerowane mogą być ozdobione piękniejszemi słojami, aniżeli z drzewa pełnego wykonane, ponieważ pierwsze dozwalają zrobić większy wybór w ułożeniu tychże słojów, nie wymagając użycia wielkich sztuk drzewa, któreby z jeclnostajnemi i pięknemi słojami bardzo trudno było znaleźć;

. i) Można dość małe, lecz piękne kawałki drzewa, np. mazery różne, któreby się inaczej nie na wiele przydały, użyć do robót wielkich, przez porznięcie ich na fomery.

Główny wzgląd przy fornerowaniu drzewa na to mićć należy, aby ze słojów, żył, plam, sęków i t. p. pojedynczych fornerów, ułożyć piękną, symetryczną i mniej lub więcćj powtarzającą się całość. Do tego potrzeba mieć pewną liczbę jednostajnych fornerów, z których wedle możności wybrawszy najpiękniejsze miejsca i kawałki, te odpowiednio z sobą zestawić należy. Przez porznięcie bała, otrzymujemy często z cala grubości tegoż 8 do 10 prawie zupełnie do siebie podobnych fornerów, z których rysunek się układa.

Ułożenie tego rysunku na meblach może być najrozmaitsze.

. Najprostszy przypadek zachodzi wtenczas, gdy dwa równe fornery położymy przy sobie w ten sposób, że ich słoje położone są jednakowo po obu stronach spojenia czyli fugi. Przy wązkich płaszczyznach, jak np. drzwiczki u szaf, takie położenie zwykle się używa.

Większe płaszczyzny wymagają czterech lub więcej szerokości fornerów do ich przykrycia; w tym więc razie, przy każdćm spojeniu potrzeba mićć ten sam wzgląd, na jednakowe względem niego położenie słojów.

Zasadą jest, aby przy stojących przedmiotach słoje fornerów przez całą wysokość tychże bez przerwy biegły jednakowo, i dlatego też długość fornerów powinna wystarczyć na całą wysokość fornerowanego przedmiotu. Na płaszczyznach czworokątnych for-nery często składają się w ten sposób, że dwa spojenia krzyżują się z sobą w środku płaszczyzny. Okrągłe płaszczyzny, np. blaty stołów, fornerują się zwykle w gwiazdę ku środkowi (en coeur, en rosacej, tojest składają się z 8, 12 lub 16 klinowatych fornerów, których wierzchołki w środku blatu sio zbiegają. Wybór sposobu, w jaki fornery z sobą mają być na danćj płaszczyźnie złączone, zależy od kształtu przedmiotu, od słojów drzewa fornerowego, a głównie od gustu robotnika.

Przyrzynanie fornerów na części potrzebnej wielkości i kształtu , uskutecznia się podług woli i potrzeby, nożem, dłutem lub małą piłką fornerową (n. jumirsage, fr. sńe a placage), podobną zupełnie do piłki nacięciowej (gradzegi), którąśmy w części III opisali. Krzywe cięcia robią się podług stosownie wyciętych drewnianych modeli, łukowe zaś za pomocą cyrkla drążkowego, którego ostrze stosownie jest zacięte.

Drzewo, które ma być fornerowanćm, nazywa się ślepóm drzewem (ń. blindholz, fr. batis). Na drzewo ślepe pod forner wybiera się zwykle gatunki miękkie, jak np. jodłowe, lipowe, topolowe: najlepsze jest jednak gładkie drzewo dębowe, a po niem sosnowe, gdyż są mocne i klej doskonale chwytają.. W każdym razie drzewo pod forner przeznaczone, musi być bardzo suche i dobrze złączone, aby nie podlegało paczeniu się i pękaniu, któreby fornery rozdzierało. Ślepe drzewo nie można łączyć pod forner ani dre-wnianemi kołkami, ani na zwyczajne zazębienie (cynkowanie), i w ogóle w jakikolwiekbądź sposób, przy którymby sztorcowe drzewo pokazywało się na powierzchni roboty; gdyż przy zeschnięciu się drzewa z czasem, wszelkie sztorce tworzą na niem wypukłości, które forner podnoszą i garbią, a oprócz tego forner na sztorcach nie tak dobrze się przykleja, jak do drzewa podłużnego. Jeżeli w żaden sposób nie możemy uniknąć drzewa sztorcowego pod fomerem, trzeba przyleganie forneru do sztorców ułatwić, przez potarcie ich surowym czosnkiem.

Przy przyrzynaniu fornerów na to wzgląd mieć także należy, aby o ile możności kierunek włókien forneru odpowiadał kierunkowi włókien ślepego drzewa: bo gdy włókna ich krzyżują się z sobą, czyli gdy forner przyklejony jest napoprzek, wtedy w skutek ciągłego ruchu, jakiemu każde drzewo podlega pod wpływem wilgoci, przy pęcznieniu drzewa forner narażony jest na pęknięcie, a przy zsychaniu się ślepego drzewa, na powierzchni forneru tworzą się pęcherze.

10