Str 113

a)    kształtu przeszkody:

1    — przekroju budowli,

2    — kształtu wycięcia,

3    — ustawienia budowli w korycie cieku;

b)    warunków hydraulicznych:

4    — zatopienia przelewu,

5    — dławienia bocznego,

6    — ustawienia przelewu względem kierunku przepływu w korycie.

Przykłady ilustrujące podane 6 kryteriów podziału przedstawiono na

rys. 7.8. Ze względu na sposób obliczeń, najważniejsze jest rozróżnienie przelewów o ostrej krawędzi i kształtach praktycznych oraz przelewów o szerokiej koronie, a także rozróżnienie przelewów zatopionych i niezatopionych.

Przelewy o ostrej krawędzi i o kształtach praktycznych

Przy przepływie wody przez ściankę o ostrej krawędzi następuje oderwanie strumienia od ścianki, natomiast kształt praktyczny przelewu powinien być tak dobrany, aby przelewający się strumień przylegał do budowli.

Obliczanie obu tych rodzajów przelewów jest identyczne, jak obliczanie wydatku dużego otworu. Przelew można więc traktować jak duży otwór sięgający do powierzchni wody w zbiorniku. Jeżeli poziom dolnej wody, tzn. wody poniżej przelewu, jest niższy niż krawędź przelewu — przelew jest niezatopio-ny. Jeżeli natomiast poziom dolnej wody znajduje się wyżej niż krawędź przelewu — przelew jest zatopiony. Przypadek ten odpowiada otworowi dużemu częściowo zatopionemu i wydatek takiego przelewu obliczamy, dzieląc go na dwie części: otwór zatopiony i przelew niezatopiony.

Dla przelewów niezatopionych prostokątnych, tzn. z wycięciem o stałej szerokości b, przy całkowaniu w granicach //, = 0 do H₂ - H otrzymujemy (rys. 7.9)

Q = | pbhJlŹH.

Przyjęta granica całkowania //, = 0 znajduje się nieco powyżej zwierciadła wody na przelewie. Różnica ta uwzględniona jest jednak we współczynniku wydatku przelewu p.

113