• dystrybucja,
• ludzie.
W przeciwieństwie do klasycznej koncepcji 4P, w przypadku usług, Ph. Kotler (1995) zwraca uwagę na decydujące znaczenie kwalifikacji człowieka zarówno w fazie przygotowawczej, jak i realizacyjnej. Należy w związku z tym zwrócić szczególną uwagę na ogromną rolę personelu pierwszego kontaktu z klientem oraz kadry instruktorsko-szkoleniowej odpowiedzialnej za realizację imprez. Od ich kompetencji i wysokich kwalifikacji personalnych zależy jakość oferowanych usług. Podczas bezpośrednich kontaktów z klientem personel musi traktować go zawsze z należytą uprzejmością i szacunkiem. Instruktor rekreacji, sportu lub przewodnik turystyczny, oprócz wysokich kompetencji zawodowych, musi być miły, przyjacielski, komunikatywny. Realizacja dowolnej imprezy rekreacyjnej wymaga jednak od organizatora obowiązkowego przestrzegania podstawowych zasad, zgodnie z którymi:
-imprezy powinny być ogólnie dostępne, niezależnie od płci, wieku i uzdolnień ruchowych,
- ich uczestnicy muszą odczuwać zadowolenie nie tylko z ostatecznego wyniku, ale także z samego udziału,
-program imprez powinien pokrywać się z osobistymi zainteresowaniami uczestników lub je rozszerzać; musi wychodzić naprzeciw potrzebom określonego środowiska, w zależności od płci, wieku, wykształcenia, zawodu, miejsca zamieszkania itp.,
. udział w nich nie może powodować obawy przed ośmieszeniem lub utratą prestiżu w swoim środowisku, a także nie może być podejmowany pod przymusem administracyjnym, moralnym lub innym.
Istotnym elementem mieszanki marketingowej jest cena usługi, decydująca w znacznym stopniu o rozszerzeniu bądź obniżeniu wartości popytu. Jej podwyżka powoduje zmniejszenie kręgu osób nią zainteresowanych, a obniżenie łączy się zwykle ze wzrostem wielkości popytu. Wyjątek stanowią usługi o szczególnie wysokim standardzie, adresowane do grupy osób o bardzo wysokich dochodach. W tej grupie konsumentów spadek ceny kojarzony być może z obniżeniem się jakości danej usługi. Można tutaj również zauważyć odwrotny do normalnych zachowań konsumentów w otoczeniu rynkowym tzw. efekt snobizmu, kiedy to wraz ze wzrostem ceny na określoną imprezę rekreacyjną wzrasta popyt wśród określonych grup społecznych, stanowiąc dla nich elitarny i modny sposób spędzania wolnego czasu. W związku z tym kształtowanie się poziomu cen winno cechować się znaczną elastycznością w różnych segmentach rynku. Ze względu na specyfikę imprez sportowych, rekreacyjnych lub turystycznych, a także przewagę elementów niematerialnych w tego typu usługach, ocena ich jakości przez
72