skanuj0010 (50)

Ze wzoru (9.5) wynika, że:

1)    warunkiem skręcania płaszczyzny polaryzacji światła jest asymetria budowy materii (dla np = np, <p = 0);

2)    kąt skręcenia płaszczyzny polaryzacji światła zależy od długości fali światła; zależność tę nazywamy dyspersją rotacyjną albo dyspersją skręcal-ności optycznej.

Przebieg dyspersji rotacyjnej przedstawiono na rycinie 33.

Ryc. 33. Krzywa dyspersji rotacyjnej (optical rotatory dispersion, ORD), czyli zależność skręcalności od długości fali światła. Linia ciągła oznacza normalny przebieg wykresu, linia przerywana - efekt Cottona

W zakresie długości fal, które są przez cząsteczkę pochłaniane, na krzywej dyspersji rotacyjnej pojawiają się maksima i minima. Zjawisko to nazywamy efektem Cottona.

W związkach optycznie czynnych, oprócz różnic współczynników załamania składowych L i P, występują różnice molowych współczynników absorpcji ep i £p, dlatego wektor wypadkowej nie oscyluje wzdłuż prostej - jego śladem jest elipsa (ryc. 34). Zjawisko to nazywamy dichroizmem kołowym. Różnica między molowymi współczynnikami absorpcji składowych rotacyjnych £p i £p jest miarą eliptyczności molekularnej 0:

0 = y(£l-£p) (rad)    (⁹-⁶)

A

r,, .św.

Ryc. 34. Dichroizm kołowy (circu-lar dichroism, CD). El i £p oznaczają współczynniki absorpcji składowych lewej i prawej [2]

(9.7)

Efekt Cottona i dichroizm kołowy mogą mieć znak dodatni lub u-jemny, podobnie jak skrącalność optyczna. 'Zjawiska te zależne są od budowy Cząsteczkowej i dlatego mogą dostarczać informacji o strukturze molekularnej. W badaniach o-partych na tej zależności posługujemy sią wykresami zależności skrą-calności właściwej (lub molowej) i e-liptyczności molekularnej od długości fali promieniowania elektromagnetycznego (A).

Wykresy te rozpatruje sią zwykle w zestawieniu z widmami absorpcyjnymi (ryc. 35). Należy zwrócić uwagą na to, że pasmo najbardziej intensywnej absorpcji jest przesunięte w stosunku do maksimum krzywej dyspersji rotacyjnej. Związane to jest na ogół z wzajemnym oddziaływaniem grup chromo-forowych w cząsteczce. Asymetria

Ryc. 35. Zależność skręcalności (linia przerywana), eliptyczności molekularnej (linia kropkowana) i wartości absorpcji światła (linia ciągła) od długości fali światła [2] budowy materii, która jest przyczyną czynności optycznej, może być spowodowana dwoma czynnikami: struktura krystaliczną i struktura molekularną. Czynność optyczna kryształów jest ściśle związana ze stanem stałym materii i znika po stopieniu lub rozpuszczeniu kryształu. Skrącalność właściwą substancji w stanie stałym określa wzór:

<p

l-d

Związki, których czynność optyczna wynika z ich struktury molekularnej, wykazują zdolność skrącania