Zdjęcie1526 (2)

a przynajmniej może się modzie oprzeć. Je**¹¹ ***’ dzie potrzeba.

To w tej fazie moda jest przyjmowana przez osoby wrażliwe i wybujałe, które jej używają jako maski. Uważają ślepe posłuszeństwo wobec standardów opinii publicznej w materiałach zewnętrznych za pożądany i świadomy środek służący zachowaniu dla siebie uczuć i gustów, które chcą pozostawić dla siebie samych, nie ujawniając ich żadną miarą w sferze, która dostępna jest wszystkimi]A więc to uczucie skromności i rezerwy sprawia, że wiele natur szuka ucieczki w zrównującym wszystkich płaszczyku mody: takie jednostki nie dbają o ujawnianie osobowości w stroju, lękając się, być może, iż w ten sposób zdradzą osobliwość swej najtajniejszej duszy. Mamy tu do czynienia z tryumfem duszy nad rzeczywistymi warunkami egzystencji, a trzeba ten tryumf uważać za jedno z najważniejszych i najsubtelniejszych zwycięstw, przynajmniej jeżeli idzie o formę, z tej przyczyny, że wroga przekształca się tutaj w sługę, i że moda, a więc coś, co tłamsiło osobowość, przyjęta zostaje dobrowolnie, ponieważ ujednolicając tłamszenie zostaje tutaj przeniesione do zewnętrznych afer życia w taki sposób, że dostarcza zasłony i ochrony dla tego, co duchowe, a teraz także stokroć swobodniejsze. Odpowiada to dokładnie trywialności ekspresji i konwersacji, dzięki którym ludzie pełni rezerwy i subtelni^ zwłaszcza kobiety, potrafią często zwodzić innych co do głębi własnej duszy. Jest jedną z przyjemności sędziego natury ludzkiej, acz przyjemności nieco okrutnych, odczuwać niepokój, z jakim kobieta trzyma się kurczowo banalności formy i treści rozmów towarzyskich. Niemożność wyprowadzenia jej poza najbanalniejsze i trywialne formy ekspresji, często przywodzące do rozpaczy, w niezliczonych wypadkach oznacza jedynie barykadę dla duszy, żelazną maską skrywającą prawdziwe rysy 1 wykonującą to zadanie dzięki bezkompromisowemu oddzieleniu uczuć i zewnętrznych przejawów życia.

Wszelkie odmiany uczucia wstydu opierają sic na izolowaniu jednostki: wstyd pojawia się, gdy tylko kładziemy nacisk na jaźń, gdy tylko uwaga pewnego kręgu zwrócona zostaje na taką jednostką — w rzeczywistości albo tylko w jego wyobraźni — i gdy zarazem między naciskiem tym i uwagą kręgu odczuwamy pewną niewspółmierność. Z tego powodu natury nieśmiałe i słabe są szczególnie narażone na uczucia wstydu. W chwili, gdy stają się ośrodkiem zainteresowania, w chwili, gdy odznaczą się w jakikolwiek sposób, oczywista staje się bolesna oscylacja między podkreślaniem i tuszowaniem jaźni. W tej mierze, w Jakiej jednostkowe odstępstwo od ogólności jako źródło wstydu jest całkiem niezależne od szczególnych treści, na tle których się pojawia, często wstydzimy się rzeczy dobrych i szlachetnych. Okoliczność, li banał należy do form przyjętych w społeczeństwie i w towarzystwie, wynika nie tylko z wzajemnego szacunku, który sprawia, iż uważa się zwracanie na siebie uwagi poprzez jakąś jednostkową, szczególną ekspresję, jaką nie każdy potrafi powtórzyć, za rzecz w złym guście, ale także z obawy przed tym uczuciem wstydu, które jak gdyby stanowiło karę za odstępstwo od formy i zachowań dostępnych dla wszystkich i podobnych we wszystkich przypadkach. Ze względu na specyficzną strukturę wewnętrzną moda udostępnia jednostce takie odstępstwo, jakie zawsze uważane jest za właściwe. Bez względu na to, Jak ekstrawagancka jest forma ubioru lub sposób wyrażania tlę, o ile tylko jest modny, podlega ochronie przed tymi bolesnymi refleksjami, których jednostka doświadczałaby będąc przedmiotem zainteresowania. Wszystkie zachowania, o których mowa, charakteryzuje utrata poczucia wstydu. Jako członek masy jednostka przedsięweż-mie wiele rzeczy, które dałyby asumpt do niepokonanego wstrętu w Jej duszy, gdyby zostały tylko jej samej zasugerowane. To jedno z najdziwniejszych zjawisk socjo-psychologicznych, ukazujących Jasno