Image 18 (4)

RYNEK 1 JEGO ELEMENTY

Gospodarka rynkowa jest jedną z form społecznej organizacji działalności go-spodarczej. Podmioty gospodarcze (producenci, konsumenci) podejmują nie-ustannie decyzje dotyczące tego, co i jak produkować a także co i jak podzielić. Działalność milionów podmiotów gospodarczych musi być zorganizowana w określony sposób. W przeciwnym wypadku mielibyśmy do czynienia z anarchią nie prowadzącą do osiągnięcia wspólnego celu.

Organizacja polega na skoordynowaniu różnorodnych indywidualnych działań gospodarczych dla osiągnięcia określonego wspólnego celu (lub wielu celów). System gospodarczy, w którym koordynacja działalności indywidualnych podmiotów odbywa się na rynku (lub za pośrednictwem rynku) określamy mianem gospodarki rynkowej. Najważniejszym elementem takiego systemu gospodarczego jest rynek.

DEFINICJA RYNKU

Rynek jest miejscem, zorganizowanym zazwyczaj w sensie instytucjonalnym, gdzie dokonują się akty kupna i sprzedaży czynników produkcji oraz wytworzonych dóbr (produktów i usług).

Współczesny rynek jest często bardzo skomplikowany i działanie na nim wymaga specjalistycznej wiedzy. Rynkiem są wydzielone obszary targowisk miejskich, gdzie gospodynie domowe zakupują codziennie warzywa i owoce od sprzedawców tych produktów, najczęściej drobnych pośredników handlowych, którzy z kolei kupują je w większych ilościach bezpośrednio od rolników. Rynkiem są także hurtownie produktów spożywczych i przemysłowych gdzie zaopatrują się liczne sklepy detaliczne. Rynek to państwowe i prywatne biura pośrednictwa pracy, gdzie poszukujący pracy mogą dowiedzieć się o ofertach pracy jakie w danym momencie i w danym miejscu zgłaszają instytucje państwowe i przedsiębiorstwa produkcyjne, handlowe czy usługowe.

Rynkiem są banki, gdzie można otrzymać kredyty - czyli kupić za określoną cenę i na określony czas kapitał pieniężny będący własnością innych ludzi lub innych przedsiębiorstw. Rynkiem są także giełdy papierów wartościowych (akcji, obligacji).

Współczesna technika gromadzenia i przetwarzania informacji sprawia, że w wielu wypadkach obecność na rynku kupującego i sprzedającego w celu dokonania transakcji nie jest konieczna.

Aktualnie gospodarki wielu krajów na świecie przekształcają się w coraz szybszym tempie w gospodarki cyfrowe. Internet oraz powstające infostrady są wyrazem rewolucji technologicznej i społecznej przełomu XX i XXI wieku, tworzącej podwaliny epoki informatycznej.

W 1983 r. było zaledwie 2000 użytkowników Internetu. Dziesięć lat później liczba ta wzrosła do około 8 milionów, a prognozy na pierwsze lata XXI wieku zapowiadają, iż użytkowników Internetu będzie na świecie ponad 2 miliardy.

Jedną z ważnych konsekwencji rewolucji informatycznej jest powstanie i rozwój rynku elektronicznego. Wartość internetowych transakcji handlowych w Stanach Zjednoczonych Ameryki przekracza dziś 500 mld dolarów. W krajach Unii Europejskiej handel internetowy osiąga 20 mld dolarów, lecz według prognoz Komisji Europejskiej kwota ta wzrośnie do 340 mld dolarów w 2003 r. Program rozwoju gospodarczego i społecznego Unii Europejskiej do 2010 roku przewiduje znaczne nakłady środków na podłączenie do sieci Internetu każdego gospodarstwa domowego w Unii oraz obniżenie cen połączeń internetowych.

Rynek elektroniczny zmienia gruntownie charakter i formy rynków tradycyjnych. Wpływa również na koszty transakcji handlowych. Najważniejsze cechy rynku elektronicznego to:

-    zmiana struktur powiązań handlowych, m.in. eliminacja pośredników handlowych,

-    nowa rola konsumenta i producenta na rynku,

-    wzrost usług związanych z nowymi technologiami informatycznymi.

Rosnące możliwości zakupów za pośrednictwem Internetu upraszczają dotychczasową strukturę rynku, eliminują pośredników handlowych oraz redukują koszty zakupu. W dużych firmach handlowych i produkcyjnych połączenia sieciowe ze sklepami, z dostawcami a także z klientami racjonalizują zarządzanie zapasami i zmniejszają koszty ich gromadzenia i utrzymania. Konsumenci będą w coraz większym zakresie samodzielnie projektowali „swoje” produkty (ubrania, meble, samochody itp.) zaspakajając w pełnym stopniu indywidualne preferencje. Sterowane komputerowo linie produkcyjne wykonają zamówienia konsumentów zgodnie z ich życzeniami. Tradycyjne sklepy wielu produktów i usług (np. turystycznych) są i będą coraz bardziej wypierane przez systemy sprzedaży wirtualnej.

Internet wpływa coraz bardziej na charakter rynku czynników produkcji. Wykonywanie operacji bankowych, dokonywanie transakcji na krajowych i zagranicznych rynkach finansowych (np. na giełdach papierów wartościowych) staje się powszechne za pomocą Internetu. Niezwykle ważne zmiany zachodzą na rynku pracy. Wzrasta liczba pracowników mogących wykonywać swoją pracę w różnych miejscach (np. w domu) oraz w różnych krajach, niezależnie od lokalizacji przedsiębiorstwa.

Niezależnie od formy każdy rynek charakteryzuje się tym, że odbywające się na nim transakcje kupna - sprzedaży posiadają swoją cenę. Na rynku powstają ceny poszczególnych produktów i usług a także kształtują się relacje cen między nimi. Rynek decyduje o systemie cen.

Podmioty indywidualne traktują cenę, a konkretnie cały system cen rynkowych, jako główny parametr w kalkulacji rentowności swojej działalności gospodarczej. Ceny informują producentów i konsumentów o tym, czy dokonana przez nich alokacja zasobów pozwala na osiągnięcie możliwie najlepszych rezultatów (korzyści) ich działalności. Ceny stanowią więc sygnał wskazujący kierunki w jakich powinny przepływać zasoby; ceny są zachętą do podejmowania lub rozszerzania działalności albo też do jej zaniechania lub zmniejszania.

37