Img00099

103

2.38. Brązy mają zwykle zabarwienie ciemnoróżowe. W elektrotechnice najczęściej stosowane są brązy: kadmowy, berylowy, fosforowy, krzemowy, tellurowy oraz aluminiowy. Brązy, w stosunku do mosiądzu, mają większą wytrzymałość, lepszą odporność na korozję, wyższą odporność na ścieranie i lepsze własności ślizgowe.

Brąz kadmowy (0,9% Cd), odznaczający się dużą odpornością na ścieranie, jest używany na przewody jezdne trakcji elektrycznej (koleje, tramwaje, trolejbusy).

Brąz berylowy (2,25% Be), odznaczający się bardzo dużą twardością i wytrzymałością na rozciąganie, używany jest na wycinki komutatorów i elektrody zgrzewarek elektrycznych.

Brąz fosforowy (10% Sn, I % P), odznacza się małym współczynnikiem tarcia względem większości metali, stosuje się na odlewy łożysk ślizgowych maszyn elektrycznych. Brąz fosforowy, o nieco innym składzie (7% Sn, 0,1% P), stosowany jest na styki sprężynujące.

Brąz krzemowy (1,15% Sn, 0,05% Si), o znacznej wytrzymałości na rozciąganie i dużej sprężystości, stosuje się do wyrobu styków sprężynujących, linek antenowych i napowietrznych linii telekomunikacyjnych.

Brąz tellurowy (0,5% Te), o dużej podatności na obróbkę skrawaniem, jest stosowany do wyrobu elementów przewodzących, wymagających obróbki wiórowej.

Brąz cynowy o zawartości do 9% Sn, jest stopem do obróbki plastycznej, do 20% Sn jest stopem odlewniczym. Brąz cynowy, w którym część cyny jest zastąpiona cynkiem zwie się spiżem (np. CuSn5Zn7Pb3). Ma on bardzo dobrą lejność, nadaje się bardzo dobrze na tuleje łożyskowe.

Brązy aluminiowe (brązale) odznaczają się dużą wytrzymałością i dużą odpornością na korozję. Źle się lutują, ale dobrze spawają. Stosowane są w urządzeniach kwasoodpornych, wysoko obciążonych kołach zębatych i zaworach. Przez wprowadzenie dodatków Fe, Mn i Ni zwiększa się odporność na korozję, erozję, kawitację i wysoką temperaturę.

Aluminium i jego stopy

2.39. Aluminium, zwane również glinem, jest metalem barwy srebrzystobiałej, o małej gęstości (2,7 g/cm³), dużej przewodności elektrycznej i cieplnej oraz znacznej odporności na korozję. Konduktywność chemicznie czystego aluminium wynosi 38,2 MS/m. Domieszki obniżają jego konduktywność, ale w stopniu znacznie słabszym niż w przypadku miedzi (por. rys. 2.20-1). Surowcem do produkcji przewodów jest technicznie czyste aluminium (99,5%), uzyskiwane elektrolitycznie.

Druty aluminiowe wytwarza się przez przeciąganie na zimno. Powstałe przy tym utwardzenie można usunąć przez wyżarzanie w temperaturze 300 - 350°C. Obróbka plastyczna na zimno pogarsza nieco kondOktywność aluminium. Z uwagi jednak na słabe własności mechaniczne zwykłego aluminium, na przewody linii napowietrznych używane jest aluminium twarde, a na żyły izolowanych przewodów oraz kabli - aluminium półtwarde.