img085 (21)

dokumentacja szkolna, zwłaszcza zaś arkusz ocen, dziennik, karty zdrowia, opinie i różne dokumenty osobiste. Analiza dokumentacji jest pomocna przede wszystkim w odtwarzaniu dotychczasowego przebiegu nauki szkolnej, postępów z poszczególnych przedmiotów, stosunku do obowiązków, rozwoju fizycznego i stanu zdrowia.

W celu poznania aktualnych warunków środowiskowych trzeba przeprowadzić wywiad środowiskowy, odwiedzić dziecko w domu rodzinnym, porozmawiać z nim samym, rodzicami, rodzeństwem, towarzyszami zabaw. Pomocna może być również analiza dokumentacji, która dostarcza informacji o zawodzie rodziców, warunkach materialnych i mieszkaniowych, liczbie rodzeństwa oraz różnorodnych czynnikach związanych z wpływem środowiska rodzinnego na zachowanie się dziecka.

W niektórych przypadkach niezbędne staje się przeprowadzenie specjalistycznych badań psychologicznych lub lekarskich. Badania psychologiczne są konieczne w przypadku podejrzenia o niedorozwój umysłowy lub potrzeby dokładnego określenia poziomu rozwoju poszczególnych funkcji psychicznych. Badania lekarskie są natomiast potrzebne wtedy, gdy istnieje przypuszczenie, że objawy występujące u dziecka są wywołane jakimiś zmianami chorobowymi. Przeprowadzenie zarówno badań psychologicznych, jak lekarskich wymaga zastosowania właściwych metod i może być dokonywane wyłącznie w poradniach specjalistycznych. Równocześnie należy przestrzec przed realizowaniem takich badań, głównie zaś badań testowych, przez osoby nie mające należytego przygotowania, gdyż może to być powodem poważnych błędów, wpływających nieraz niekorzystnie na dalszy bieg życia dziecka.

Po dokładnym opisaniu objawów trudności oraz wykryciu czynników mogących mieć wpływ na ich powstanie, możemy przystąpić do sformułowania wniosków wychowawczych. Powinny one opierać się na psychologicznej analizie zachowania się dziecka i być dostosowane do stwierdzonych u niego przyczyn zaburzeń w zachowaniu.

Podany niżej przykład opracowanej przez nauczyciela charakterystyki przyczynowej zawiera wstępne informacje o dziecku, opis jego zachowania się oraz występujących w nim trudności wychowawczych, analizę historii życia, aktualnych warunków środowiskowych, próby wyjaśnienia stwierdzonych objawów trudności oraz wskązania wychowawcze.

Wstępne informacje o dziecku

„Przedmiot analizy stanowi Genek sprawiający poważne trudności wychowawcze. Chłopiec ma 15 lat, jest uczniem klasy VI. Dwukrotnie powtarzał klasę IV. Mieszka z rodzicami, którzy mają trzyhektarowe gospodarstwo. Warunki materialne w domu są ciężkie. Siostra Genka jest mężatką, mieszka oddzielnie.

....... ..... ./i /upli|, dość wątłą budowę ciała i ciemną cerę. Ubrany niezbyt starannie,

it.......... ii<> luiidnc i poplamione atramentem. Jest bardzo ruchliwy, samodzielny, śmiały,

pi rwlulęhlim/y".

Charakterystyka zachowania się i opis trudności wychowawczych

i u hi k uzyskuje słabe wyniki w nauce. Zadań nie odrabia. Do szkoły przynosi teczkę I-ili|tluuiil l zen/ytami, ale rzadko w nich coś pisze w domu lub w szkole. Gdy dzieci pracują >>•' Ii-Iii |i "ii iils/e najwyżej dwa zdania, a potem coś rysuje. Nauczyciel upomina go, co jednak mi I ml iip ( Ply podchodzi do niego, chłopiec chowa zeszyt bądź wychodzi z ławki i ucieka.

' di mi leki |i nauczyciel czyta ciekawy tekst, Genek przychodzi do pierwszej ławki,

I"l(iii i u głowę lękami i słucha bardzo uważnie. Gdy tylko skończy — wraca do swojej ławki i p" . 11 w iii ai zynn dokazywać: to kolegę uszczypnie, to ukłuje, to rzuca czapkę po klasie, to

nu.....I/o im im', okulary. Nieraz zaczyna głośno śpiewać (ma bardzo ładny głos) lub układać

I imt u .......winie wierszyki i wypowiadać je na głos.

I d nię zachowuje, gdy jest na Ipkcjach. Niejednokrotnie jego miejsce w ławce bywa

i..... li /v tylko teczka. «Gdzie Genek?» — pyta nauczyciel. A on tymczasem gra w piłkę.

Wailo iIiuIiić, Zr chłopiec jest zapalonym sportowcem. Doskonale gra w szczypiorniaka,

I.....In, ilolu/r wywiązuje się z funkcji bramkarza, lubi grać w piłkę nożną, jeździ na łyżwach

i moi.u li ilolii/c pływa. Kąpie się już w marcu, kiedy woda jest jeszcze bardzo zimna. Prawie nipilV uli ¹ lioiujc.

lnu u -nip- go biologia. Doskonale zna rozkład zajęć w innych klasach. Nieraz nie ma go

.....I.i ni i k In mc, ale natomiast znajduje się w klasie wyższej lub niższej na lekcji, na którą ma

pi ii" iniiic/yciclka biologii.

l i.iui zyi lelka zaczyna lekcję. Genka między uczniami nic widzi. Wreszcie go spostrzega i p \ i ,i i imck. czemu ty nic jesteś na lekcji u siebie. Idź do klasy». — «Proszę pani, ja będę ci .. znv, |u chcę sluchać» — odpowiada. Rzeczywiście siedzi spokojnie tak długo, dopóki li kipi |cii ciekawa i zajmująca. W czasie powtarzania i utrwalania materiału wychodzi 11,, u .‘Pi oszę pani. Rybki w akwarium mają brudną wodę, ja oczyszczę akwarium)) — mmiii ,i się nieraz do nauczycielki biologii. Opiekuje się rybkami, suszy im przez lato i jesień i"/wp luki I oc/liki na zimę, dba o to, by dzieci nic brudziły rybkom wody. Niedawno założył " './kule hodowlę białych myszy. Bardzo troskliwie się nimi zaopiekował. Urządził im

i.............    i wygodne korytarzyki, w których swobodnie biegają. Karmi je, czyści, nikomu

uli pozwala się do nich zbliżyć. Raz nauczyciel prosił, by dzieci urządziły wystawę swoich

ilu ...... zrobionych na lekcjach biologii. Dzieci podchodzą do stołu i zostawiają swoje

........... t lenek podszedł i zostawił żywą białą myszkę.

Pi u uego razu nauczyciel wchodzi do klasy, siada przy stole, sprawdza obecność. Raptem ,i"! podnosi się do góry. Dzieci w śmiech. Okazuje się, że Genek wszedł pod stół i powoli na

pl...... zaczął go podnosić. «Chciałem — mówi zapytany przez kierownika, dlaczego tak

......ląpil puna nastraszyć)).

I ukl opisany poniżej świadczy o wrażliwości uczuciowej Genka i zdolności do przeżywania m zim mornlno-społecznych. Przychodzę do klasy chora. Boli mnie głowa, gardło, mam

i...... zkę i nie mogę głośno mówić. Nie chcę tego okazać dzieciom i zaczynam lekcję głosem

nimi -,i n./onym i zwolnionym. Boję się wyczynów Genka na lekcji, ale nic nie mówię. On n * I z i i wpatruje się we mnie pilnie. Wszystkie dzieci zachowują się cicho i ku wielkiemu /il/lu n imi (ienck leż. Dzieci przepisują urywek z książki — Genek siedzi cicho i rozgląda się i'" klinie Nagle wychodzi z ławki, podchodzi do kolegi, który rozmawiał, uderza go po i" u zy i wolu: «Nic przeszkadzaj. Nie widzisz, że pani jest chora»”.

169