img239

ROZDZIAŁ I

PODSTAWY PRODUKCJI ZWIERZĘCEJ 1. CECHY JAKOŚCIOWE I ILOŚCIOWE ICH UWARUNKOWANIE

I DZIEDZICZENIE

1.1. Uwagi ogólne

Cechy występujące u zwierząt gospodarskich można podzielić na jakościowe i iiościo we Cechy jakościowe np. brak lub obecność rogów barwa sierści piór. kształt grzebie nia u kur, białka krwi i mleka itp. są uwarunkowane parą bądź kilkoma parami alleli Allele zajmują określone miejsce w chromosomach homologicznych Chromosomy te (z wyjątkiem chromosomów płci) mają takie same kształty i wielkość oraz loci (miejsca) na całej swej długości. Jeden chromosom pochodzi od matki drugi od ojca. a spotykają się one po zapłodnieniu, ponieważ w gametach jest tylko jeden chromosom z pary.

Cechy ilościowe to cechy produkcyjne np cechy mleczrości, mięsności nieśności wełnistości itp w odróżnieniu od cech jakościowych są cechami, które można zmierzyć i wyrazić w określonych jednostkach Są uwarunkowane genetycznie i środowiskowo To czy np. krowa da nam 6000 kg mleka zależy nie tylko od jej załozeń genetycznych (genotypu), ale również od tego czy będzie miała zapewnione 'właściwe warunki chowu (żywienie, obsługę utrzymanie).

Każdy organizm charakteryzuje się określonym fenotypem czyli uzewnętrznieniem się cech zależnych od genotypu, środowiska oraz interakcji genotyp-środowisko: jest wyrazem możliwości realizacji danego genotypu w określonym środowisku.

1.2. Dziedziczenie jednej pary cech 1.2.1. Dziedziczenie typu „pisum”

Fenotyp i genotyp osobnika można analizować jako jedną lub kilka cech i przedstawiać schematycznie Osobnik może posiadać parę identycznych genów w loci. wów czas jest homozygotąbądż parę różnych genów wówczas jest heterozygotą Np obecność albo brak rogów u niektórych ras kóz jest cechą uwarunkowaną parą alleli, z których jeden, oznaczmy go literą R jest dominujący i warunkuje bezrozność, nato miast drugi r jest genem recesywnym wyznaczającym rogatość Osobniki RR i Rr będą bezrozne. a homozygoty recesywne rr będą rogate Dziedziczenie w którym cecha wyznaczana jest parąalleli. z których jeden dominuje nad drugim nazywane jest dziedzi czemem typu pisum"( ponieważ po raz pierwszy taki sposób przekazywania i ujawnia ma się cech zaobserwowano na grochu - łac pisum). Po krzyżowaniu (łączeniu osobni ków o różnych cechach genetycznych) bezrożnych kóz RR z rogatymi rr otrzymamy w I pokoleniu F, (F, - pokolenie potomne - filialne - w odróżnieniu od pokolenia rodzi cielskiego P - parentalnego) wszystkie kozy fenotypowo bezrozne o genotypie Rr Kojo rzone (łączone osobniki są podobne) zwierzęta wytwarzają gamety z genami R i r, a możliwość ich połączenia jest tylko jedna w związku z czym potomstwo ma genotyp Rr

I l J Dziedziczenie typu „zea"

W tym typie dziedziczenia cecha uwarunkowana jest parą alleli, z których żaden nie i-•minuje nad drugim są to geny współdominujące (kukurydza -tac zea) Np przeka-

zywanie barwy piór u kur andaluzyjskich, gdzie jeden allel C wyznacza upierzenie czarne, a drugi B - białe Po przekrzyżowa niu ptaków białych (BB) i czarnych (CC) w pokoleniu F.. otrzymamy heterozygoty BC. u których kolor piór będzie szary bądź sto lowomebieski pośredni między białym i czarnym W pokoleniu F₂ otrzymamy ptaki o różnych genotypach i fenotypach (tab.2)

t .|. ;    I tonu! kr/yzowania osobników o geno

typu t*o»oro/ygotycznym z pokolenia F,

gamety

gamety	B	C
B	BB btałe	BC szare
C	BC szare	CC czarne
* CC (białe	czarne)

(szare)

HM

MC

I mu \ fłt I temat kojarzenia osobników o geno-tyi#e fwtmozygoCycznym z pokoleń^ F,

ijNiuaty 1 ,	gamety F, ---	R	r
H		RR bezrozne	Rr bezrozne
r		Rr bezrozne	rr rogate

Osobniki z pokolenia pierwszego kojarzone między sobą dadzą w pokoleniu F₂ potomstwo wg schematu z tab 1 W pokoleniu F₇ 75 % osobników będzie fenotypowo bezroznych a 25 % rogatych (3 1)

W pokoleniu f, 25 % ptaków będzie białych. 50 % szarych i 25 % czarnych (12 1) » I )/ledziczenle dwóch i więcej par cech niezależnych

H"/palrzmy to na przykładzie następujących cech u bydła dziedziczących się w ty-i •tauin”' 1 cocha - umaszczenie czarne dominujące [C] i czerwone recesywne (c) "i - -ifugw ( ucha dominująca jednolite umaszczenie (TJ i łaciate - recesywna [t]. Po

I.....MiyZOwnnlu zwierząt czarnych łaciatych (CCtt) z czerwonymi jednolitymi (ccTT)

"'•lymemy w pokoleniu F, heterozygoty (CcTt) w obydwu parach, które fenotypowo • n/erne jednolite, i będą wytwarzać następujące gamety CT, Ct, cT, ct !• • i|nr/nni«i zwierząt z pokolenia F, przedstawione jest w tab 3

• >*i • \ ftchemat kojarzenia osobników o genotypie heterozygotycznym z jx>kolenia F,

gamety?, . I Httty 1 r _	CT	Ct	cT	ct
CT	CCTT	CCTt	CcTT	Cen
	c/ame. jednolito	czarne, jednolite	czarne, jednolite	czarne, jednolite
ct	CCTt	CCtt	CcTt	Cctt
	czarne, jednolite	czarne, łaciate	czarne, jednolite	czarne łaciate
CT	CcTT	CcTt	ccTT	ccTt
	czarne, jednolite	czarne, jednolite	czerwone, jednolite	czerwono JednoMe
ot	CcTt czarno, jednolite	Cctt czarne, łaciato	ccTt czerwone jednoMe	cctt czerwone, łaciate