img240

16

W wyniku tego kojarzenia w sokolemu F₂ otrzymamy 9 osobników czarnych jednolitych.3 czarne łaciate. 3 czerwone jednolite 11 czerwony łaciaty (9:3:3:1).

Przy dziedziczeniu większej liczby par cech niezależnych genotypów i typów gamet oraz fenotypów będzie znacznie więcej wg zasady przy dominowaniu liczba różnych gamet = 2", liczba fenotypów w F₂ = 2ⁿ. liczba genotypów w F_? = 3", a liczba kombinacji = 4ⁿ (n-hczba cech).

1.3.1. Kojarzenia testowe

Celem sprawdzenia genotypu osobnika (czy jest nosicielem genu recesywnego) wykonuje się kojarzenie testowe polegające na połączeniu sprawdzanego osobnika z homozygotami recesywnymi (A? * aa) Jeżeli potomstwo będzie heterozygotyczne (jednolite fenotypowo) wówczas testowany osobnik jest hcmozygotą (AA), a jeżeli połowa potomstwa jest heterozygotami a druga połowa homozygotami recesywnymi (w praktyce wystarczy pojawienie się jednego potomka homozygotyczne recesywnego). to badany osobnik jest heterozygotą (Aa) W miarę pojawiania się coraz większej liczby potomków podobnych do testowanego zwierzęcia rośnie prawdopodobieństwo, że nie posiada on genu recesywnego. Nie zawsze można kojarzyć sprawdzanego osobnika z homozygotą recesywną, szczególnie przy cechach śmiercionośnych gdy homozygoty takie są niezdolne do rozrodu, wówczas sprawdza się metodami pośrednimi kojarząc osobnika z córkami rodziców nosicieli, jednego rodzica nosiciela lub własnymi córkami

1.4.    Prawa Mendla

Grzegorz Mendel (1822-1884) opat klasztoru Augustianów w Brnie badając ściśle określone pary cech grochu ogrodowego doszedł do następujących wniosków - cechy są określone przez pary dziedzicznych elementów (nazwanych później pzez Johannsena genami). - każda para genów ulega segregacji. - dobór par genów jest niezależny.

Wnioski te sformułowane ponownie w 1900 roku niezależnie przez de Vries a. Cor-rens a i TschermaK'a na cześć odkrywcy nazwane zostały prawami Mendla -1 prawo: gameta zawiera zawsze tylko jeden gen z określonej pary allcli (tzw. prawo czystości gamet).

• II prawo: cechy dziedziczą się niezależnie od siebie.

1.5.    Odstępstwa od praw Mendla 1.5.1. Dziedziczenie cech sprzężonych

Tomasz Morgan ustalił, że niektóre geny jednego chromosomu przekazują się stale razem i ten typ dziedziczenia nazwał dziedziczeniem sprzężonym, a cechy dziedziczące się w ten sposób - cechami sprzężonymi W przypadku rozmieszczenia genów na mehomologicznych chromosomach cechy będą dziedziczyć się niezależnie jak postulował Mendel, a rozmieszczone na tych samych - łącznie Nie zawsze występuje sprzężenie absolutne Podczas podziału mejotycznego może wystąpić proces crrossing over polegający na pękaniu i wymianie fragmentów chromosomów homologicznych i w rezultacie część gamet może zawierać kombinacje genów z tych chromosomów Na podstawie częstotliwości pojawiania się Crossing over można ulokować geny na chromosomie (mapowanie). Im dalej geny leżą od siebie, tym częściej może zachodzić wymiana fragmentów chromosomu między nimi

Przykład U drobiu szurpate upierzenie dominuje nad normalnym (para genów F.f) a białe nad barwnym (l i) Po krzyżowaniu testowym podwójnej heterozygoty (Ffli * ffii) otrzymano ptaki barwne szurpate -10 sztuk, barwne normalne - 65 szt, białe szurpate 60 szt i białe normalne - 25 szt a) Czy w danym przypadku występuje sprzężenie absolutne cech'? b) Jakie będą genotypy danych kur ? c) W jakiej odległości położone są dwa loci od siebie, jeżeli cechy są sprzężone?

FFffFFffFFffFFff

Ryc 1. Schemat ciossing over

Ad a) Gdyby cechy dziedziczyły się niezależnie, to zgodnie z II prawem Mendla stosu nek rozszczepień wynosić powinien 1:1 1:1. Ponieważ obserwuje się różno liczebności ptaków to zapewne cechy muszą być sprzężone a odchylenie nale ży tłumaczyć wystąoiemem zjawiska Crossing over (ryc 1).

Ad b) Podwójna heterozygota x homozygota recesywna,

_n FI fl    .    F f    F f    .    f f

P _(j * - gamety samicy -y, oraz po Crossing over -p, gamety samca y. ₄

W wyniku połączenia danych gamet otrzyma się:

*jj^f    -> białe, szurpate    60

formy rodzicielskie

-    >    barwne, normalne 65

y    ► barwne, szurpate    10

_f(    rekombinanty

,j    > białe, normalne    25

Ad c) Można obliczyć procent Crossing over

Razem jest 160 sztuk, w tym rekombinantów 35 160    -100%

35_- x%

x = 21,88 % crossmg over

Dla wyznaczenia odległości między gonami przyjmuje się jednostkę Morgana (cM), która jest miarą względnej wzajemnej odległości genów lezących na jednym chromoso-mio Odpowiada to 1 % częstotliwości rekombinacji między badanymi gonami W rozpatrywanym przykładzie procent rekombinacji wynosił 21,88 a więc dane geny F I I