IMG15

w

Wenus (gr. —> Afrodyta), rzymska bogini piękna i mitości. Jej ojcem byt bóg nieba Caelus (—» Uranos). Pierwotnie była boginią wiosny, zapewniała kwitnienie i dojrzewanie roślin. Świątynię W., za pieniądze z grzywien, kar pieniężnych, które nałożono na kobiety oskarżane o cudzołóstwo, wzniesiono w Rzymie prawdopodobnie w roku 295 p.n.e. Mieściła się ona obok Circus Maximus (Liw., ks. 10, rozdz. 31). W roku 215 p.n.e. dyktator Fabius Maximus poświęcił świątynię W. Erycyńskiej, której kult wywodził się z Sycylii i być może tą drogą nastąpiła hellenizacja rzymskiej bogini (Liw., ks. 22, rozdz. 9 i 10; ks. 23, rozdz. 31). Od II w. p.n.e. utożsamiana już była z grecką Afrodytą i wówczas zwiększyła się jej rola w wierzeniach rzymskich. WI w. p.n.e. Cezar wywodzący swój ród od —> Eneasza - syna —»Anchizesa i Afrodyty - ustanowił publiczny kult W. Kazał w roku 48 p.n.e. zbudować jej świątynię na Forum lulium, był to przybytek W. Rodzicielki (Venus Ge-netrbc). Pozostały z niej tylko kolumny. W. miała również wspólną, okazałą świątynię z boginią —> Romą, w pobliżu Koloseum. Zbudowana została ona według projektu cesarza Hadriana iw 121 r. osobiście przez cesarza poświęcona. Podzieliła los starożytnych zabytków, jej ruiny z czasem wykorzystano do budowy nowej świątyni. Rzymianie poświęcili W. miesiąc kwiecień. • Dzieła sztuki przedstawiają jej wizerunek (patrz Afrodyta). Patrz także Astarte, Erato, Faeton, Psyche.

Wertumnus, bóg pochodzenia etruskiego. Uosabia przemiany w przyrodzie. Zakochał się w bogini —» Pomonie, opiekunce owoców i kwiatów. Zmieniał się w różne postacie przypominające pory roku, żeby uwieść Pomonę (w oracza, żniwiarza, pracownika winnicy). Połączył się z boginią ogrodów, a ogrodnicy składali mu w ofierze pierwsze owoce i pąki kwiatów. Na wzgórzu awentyńskim miał z Pomoną wspólną świątynię. Przedstawiano go jako młodzieńca z wieńcem kłosów (lub liści) i —> rogiem obfitości. Zachowało się niewiele jego posążków. O ludziach

Wenus Kallipygo*

(Pięknotyta)

westaiki • 365

niestałych mówili Rzymianie, że „urodzili się pod znakiem Wertumnusa".

Westa (gr. —» Hestia), rzymska bogini ogniska domowego

I czczona przez Rzymian, Greków i Trojan. Jej kult ustanowił podobno król Numa Pompiliusz. Symbolem bogini byt płonący ogień, którego strzegły w jej świątyni kapłanki zwane —> westalkami (mężczyzn obowiązywał zakaz wstępu do świątyni). Westaiki zobowiązane były do zachowania ślubu czystości, w przeciwnym razie grzebano je żywcem. Służba u W. trwała trzydzieści lat. po czym kapłanki mogły wrócić do swoich domów i wyjść za mąż. Każde rzymskie miasto miało swój święty ogień. Czczono W. podczas świąt Vestalia (9 czerwca). Później jej kult rozwijał się i W. jako dawczyni chleba była patronką piekarzy, o czym nieczęsto się mówi. Jak każde bóstwo miała swoje świątynie. W Lawinium (mieście latyńskim założonym przez —> Eneasza i nazwanym imieniem jego żony —» La-winii) w świątyni W. Eneasz złożył ogień przyniesiony z —> Troi. Tam obejmujący urząd konsulówie, a później także cesarze składali ofiary bogini. • Zbudowano jej świątynię na Forum Romanum, która kilkakrotnie spłonęła, ostatecznie w XX w. zrekonstruowano zabytek na podstawie ocalałych ruin. Patrz także Lary. Penaty. Romulus. westaiki, kapłanki bogini -» Westy, pilnowały świętego ognia w jej świątyni. Mogły nimi być jedynie dziewczynki w wieku od sześciu do dziewięciu lat, pochodzące z liczących się rodów rzymskich. Składały one ślub czysto-