19486 IMG56 (7)

LUCIFER

•LUCIFER - łacińskie imię - Fosforosa. bg

•LUNA - rzymska bogini księżyca. Miała w Rzymie świątynię na Wzgórzu Awentyńskim. lecz wydąje się. że zawsze była traktowana jako bóstwo drugorzędne. Wcześnie utożsamiano ją z Dianą, której sanktuarium znajdowało się w sąsiedztwie. Nie posiada mitu. Tam, gdzie, ukazuje się jej imię, a mianowicie u poetów, oznacza po prostu — Selene. bg

\ _jrT. u V 74: Augustm. Dren Drt IV 23: D H. II 50:Cic. Sal deor. 1127.

*Ll^:PERKOWIE (Luperci) - bractwo kapłanów, którzy celebrowali w Rzymie kult Faunusa Luperkusa, w czasie świąt Luperkaliów („Lupercalia"): co roku 15 lutego odbywała się procesja, w czasie której nadzy Luperkowie okrążali Palatyn. bijąc napotkane na drodze kobiety rzemieniami wykrojonymi ze skóry złożonego w ofierze kozła. Uważali, że w ten sposób uczynią je płodnymi. Przed procesją, po zabiciu kozła, kapłan dotykał okrwawionym nożem czoła Lu perko w, a ślad ścierano kłębkiem wełny, umaczanym w mleku. Luper-kowie mieli w tym momencie wybuchać rytualnym śmiechem. Ofiara obejmowała również zabicie psa.

Sanktuarium Faunusa Luperkusa była grota Luper-kal na północno-zachodnich zboczach Palatynu. Tam to według tradycji przychodziła wilczyca karmić Romulusa i Remusa. Tę świętą grotę, kolebkę Rzymu, ocieniał figowiec, zwany figowcem mminalskim (— jednak Romulusk i biło w niej źródło. Została „odrestaurowana" przez Augusta, równocześnie nastąpiła reorganizacja kultu Luperków (— także Hirpi Sorani). bg

OwFosl 11391-421; D. H.l 22.4; 79,8; Vejg./len. VIII343 i Sen. ad 90 i 343; Suei. ług 31; Plu. Kom. 21; Mon. Amc. 19, I; por. A. M. Franklin. 7V Lupmaka. New-York 1921; J. Carcopino. La Louw du Capnoic. Paris 1924; G. Dumezil. Mitra- l'aruna, s. 13; H. J. Rosę. w. Mnem. XX s. 385-402.

LYDOS (Auóóc) - eponim Lydyjczyków w Azji Mniejszej. Uchodził za syna Atysa, syna Manesa. Za taką wersją idzie Herodot Dionizjusz z Halikamasu przypisuje mu genealogię bardziej skomplikowaną. Manes miał zrodzić się z Zeusa i Gai. Ze związku z okeanidą Kalliroe miał syna Kotysa, który poślubił Halie (lub Halia). córkę krajowca Tullosa. Kotys miał dwóch synów, Adiesa i Atysa. Atys ożenił się z Kalliteą, z którą miał Lydosa i Tyrrenosa.

Lydos panował przed przybyciem Heraklidów. Miał brata — Tyrrenosa. herosa eponima Tyrrenów (albo Etrusków).

Według niektórych wersji Lydos wszedł do dynastii Heraklidów, to znaczy potomków Heraklesa i jednej ze służebnic Omfali, którzy przejęli władzę po dynastii Manesa. bg

HdL 17 i 94; D. H. 127 n.; Sir. V 219; Tbl in Lyc. 1351.

LYKAON (Aukółoy) - I. Jeden z synów Priama, którego miał on z Laotoe (tab. 34). Został wzięty do niewoli przez Achillesa, kiedy pewnej nocy ścinał gałęzie w sadzie Priama. Achilles sprzedał go wówczas na Lemnos. Odkupił go Eetion z Imbros i odesłał po kry jomu do Troi. W dwanaście dni po powrocie spotkał Achillesa na polu bitwy nad brzegiem Skamandru. Na próżno błagał herosa o przyjęcie okupu. Achilles zabił go bez litości.

2. Drugi Lykaon. sławniejszy od poprzedniego* jest herosem arkadyjskim, synem Pelasgosa. Matką jego jest okeanida Meliboja albo według innych nimfa Kyllene (tab. 17 i tab. 18). Lykaon wstąpił na tron Arkadii po ojcu. Z wielkiej liczby żon miał pięćdziesięciu synów. Mitografowie nie zgadzają się co do imion i dokładnej liczby dzieci: Pauzaniasz i Apollodor podają znacznie różniące się listy. U pierwszego z nich na przykład najstarszym jest Nyktimos; u drugiego jest on najmłodszy. Najstarszym natomiast jest Majnalos.

Oto lista Apollodora: Majnalos, Tesprotos, Heliks, Nyktimos, Peuketios. Kaukon, Mekisteus, Hopleus, Makareus, Makedonos. Horos. Polichos, Akontes. Euajmon. Ankyor, Archebates. Karteron, Ajgajon. Pallas. Kanetos, Protoos, Linos. Koreton, Teleboas, Fysjos. Fassos, Ftios, Lykios, Haliferos. Gcnetor, Buko-lion. Sokleus, Fineus, Eumetes, Harpaleus, Porteus. Platon, Hajmon. Kynajtos, Leon, Harpalykos, Hera-jeus, Titanas, Mantinoos. Klejtor, Stymfalos. Orcho-menos.

Widać, że najczęściej synowie Lykaona są herosami eponimami miast Peloponezu. Pauzaniasz wymienia: Majnalosa, Helissona, Nyktimosa. Makareusa, Pallasa, Lykiosa. Aliferosa, Herajeusa, Mantineusa, Orchome-nosa. Oresteusa. Figalosa, Trapezusa. Daseatasa, Aka-kosa. Toknosa, Hypsasa, Tegeatesa, Kromosa, Charis-josa, Trikolonosa, Perajtosa. Aseatasa. Sumateusa. Ojnotrosa.

Dionizjusz z Halikamasu wymienia ponadto Peuke-tiosa. który wraz ze swoim bratem Ojnotrosem przybył do Italii, gdzie nadali swoje imiona dwom ludom, Ojnotrom i Peuketiom. Dionizjusz z Halikamasu odróżnia zresztą dwóch Lykaonów, pierwszego syna Ajzejosa i ojca Dejaniry. Ta Dejanira miała poślubić Pelasgosa i ze związku z nim urodziła drugiego Lykaona, ojca pięćdziesięciu chłopców, których mu dała nimfa Kylene. Ten mit genealogiczny jest wielce skomplikowany, jak wszystkie, i wygląda na to, że zmieniał się z czasem i z miastami, zależnie od potrzeby wyjaśnień i danych miejscowych.

Lykaon był według jednych królem wielce pobożnym, tak jak jego ojciec, Pelasgos, i często odwiedzali go bogowie. Synowie jego chcieli sprawdzić, czy rzeczywiście przybysze, których widywali u ojca, byli bogami. Zabili dziecko i zmieszali jego ciało z mięsem zwierzęcia ofiarnego, przygotowanym na ucztę. Przejęci grozą bogowie zesłali burzę i porazili gromem winowajców. Najczęściej jednak przedstawia się Lykaona i jego synów jako bezbożników. Zeus chciał pewnego dnia sprawdzić, jak daleko posuną się w swej bezbożności i pod postacią wieśniaka przybył prosić króla o gościnę. Ów przyjął go, lecz chcąc przekonać się, czy jego gość jest rzeczywiście bogiem, podał mu mięso dziecka, czy to mięso zakładnika trzymanego na dworze, czy nawet jednego z własnych synów, Nyktimosa, lub też wnuka, Arkasa, syna -* Kallisto i Zeusa. Óburzony Zeus wywrócił w złości stół i raził piorunem Lykaona i jego dzieci, jedno po drugim. Gaja (Ziemia) zatrzymała go w porę, aby ocalić najmłodszego, Nyktimosa. On właśnie objął królestwo po ojcu. Według jeszcze innych mitów Lykaon został przemieniony w wilka.

Tę ostatnią wersję można powiązać ze zwyczajem składania ofiar z ludzi w czasie uroczystości na cześć Zeusa Lykijskiego w Arkadii. Tam rzeczywiście składano w ofierze człowieka i uczestnicy „komunikowali

się”, pożerając jego wnętrzności. Zamieniali się wówczas w wilki i zachowywali tę postać przez osiem lat, po czym odzyskiwali postać ludzką, jeżeli przez cały ten czas nie tknęli mięsa ludzkiego.

3. Istniał jeszcze inny Lykaon, syn Aresa i Pyrene, zabity przez — Heraklesa, bg

Ul. III 333; XX 81; XXI34 n.; XXII46 n.; XXIII746 n.; Apd. Bibl III 12,5; EGF(Kinkel). p. 20. 2. Hes. fragm. 71; Str. V p. 221; Apd. Bibl III 8,

I n.;Schol. in E. Ot. 1642; 1648: Paus. VIII2.1 n.;D. H.l II, l3;Hyg. Fab. 176; 225; Astr. II4; Ov. Met. I 196 n.; Tzei. in Lyc. 482; Nic. Dam. ftagni. 43; Suid. s.v.; Nonn. XVIII 20 n.; Erat. 8. Por. J. Berard, Colonisation. $. 459 n.; Kretschmer, w: Giotta XXI, s. 241 n.

LYKASTOS (AÓKaotoę) - 1. Heros kreteński w tradycji przekazanej przez Diodora. Jest ojcem Minosa 2 (na temat rozróżnienia dwóch Minosów, jednego syna Zeusa i Europy, drugiego syna Lykastosa por. hasło Minos, s. 237, przypis), którego miał z Idą, córką Korybasa. W tym przekazie on sam jest synem Minosa 1 i Itone, córki Lyktiosa.

2.    Drugi Lykastos jest synem Aresa i Fylonome. Ta zaś, córka Nyktimosa, miała go potajemnie równocześnie z drugim synem, imieniem Parrasjos, i pozostawiła obydwoje dzieci na górze Erymantos, ponieważ lękała się swego ojca. Wychowani przez pasterzy, panowali później w Arkadii.

3.    O innym herosie tego imienia -* Eulimene. bg

I. Steph. Byz. s.v.; Eust. in Horn., p. 313, 13; D. S. IV 60. 2. Plu. Parali. 36.

LYKIOS (Auicioę) - którego imię jest przydomkiem Apollona, syn Babilończyka KJejnisa zamienionego w kruka, ponieważ wbrew woli Apollona poświęcił na jego ołtarzu osła, jak to było we zwyczaju u Hypertx>-rejczyków. Na początku kruk był biały, lecz sczerniał, gdyż nie potrafił dochować tajemnicy (-» Klejnis i Koronis). bg

Ant. Lib. 20:

ŁYKO (Aux(ó)-jedna z dwóch sióstr Karyi, córki króla Sparty -» Diona. Wraz z siostrami otrzymała od Apollona dar wieszczy. Ale próbowała przeszkodzić w związku miłosnym Karyi i Dionizosa i za to została zamieniona w skałę, bg

Serv. in Verg. Eni. VIII 29.

LYKOFRON (Auicótppow) - syn Mestora. Obwiniony o zabójstwo musiał opuścić Kyterę, swą ojczyznę, i towarzyszył Ajasowi, synowi Telamona, na wojnę trojańską. Zabił go Hektor, bg

± XV 429 n.

LYKOMEDES (AuKopijórię) - król Dolopów na wyspie Skyros. Panował w okresie wojny trojańskiej i u niego to Tetyda ukryła Achillesa, by uchronić go przed przeznaczeniem, ponieważ wiedziała, że jeżeli syn jej wybierze się na wojnę przeciw Ilionowi (Troi), zginie lam. Lykomedes ukrył go w izbach kobiecych pomiędzy swoimi córkami, przebrawszy uprzednio w kobiece szaty. Achilles zakochał się w jednej z córek króla, Dejdamei, i obdarzył ją dzieckiem, Neoptolemosem, zwanym -* Pyrrosem. Pośród kobiet Achilles był znany pod imieniem Pyrra, lssa lub Kerkysera. O poselstwie Diomedesa i Odyseusza do Lykomedesa w celu odnalezienia Achillesa -• Achilles.

Lykomedes odgrywa również rolę w micie o — Tezeuszu. Gdy Tezeusz wrócił do siebie po zabójstwie Pallantydów - lub po śmierci Hippolytosa, albo z innych jeszcze przyczyn, zależnie od autorów - Lykomedes obawiał się, żeby nowy przybysz nie zjednał sobie sympatii i podziwu jego poddanych i żeby tym sposobem nie pozbawił go królestwa. Może też nie chciał zwrócić mu dóbr, które wziął na przechowanie. Udając przyjaźń, poprowadził go na szczyt skały i zepchnął w przepaść, bg

Apd. Bibl III 13.8; Plol. Heph. I; S. Ph 243; Plu. Thn. 35; Paus. 117. 6; Tzćti in Lyc. 1324.

LYKOPEUS (AuKconeuę) - jeden z synów Agriosa. brat Tersytesa, Onchestosa, Protoosa, Keleutora i Melanipposa (tab. 24 i tab. 27). Uczestniczył wraz z nimi w wyprawie przeciw Ojneusowi, któremu zagarnęli królestwo Kalydonu. Później zabił go -* Diomedes przybywszy z Argos na pomoc Ojneusowi.

Według innej wersji Lykopeus został zabity równocześnie ze swoim wujem Alkatoosem przez Tydeusa, który po tym czynie musiał uciec z Etolii do Argos. bg

Apd. Bibl I 8. 6; Hyg. Fab. 175; D. S. IV 65: Eust. in Hom. 971,7.

LYKOREUS (Ai>K(Dpeuę)-syn Apollona i nimfy Korykii (tej, która dała imię grocie, położonej na Parnasie pod Delfami). Lykoreus był królem i założycielem miasta nazwanego Lykoreja, położonego na szczycie Parnasu.

Miał syna Hyamosa, którego córka Kelajno urodziła Apollonowi syna nazwanego Delfos (-* Hyamos i Delfos). bg

Paus. X 6. 2; Schol. in A. R II 711; E. Ba. 5S9; Steph. Byz. s.v. AoKtbpen; Et. Maga., p. 571,47; Hyg. Fab. 161.

LYKOS (Autcoę) - Istnieje wielu herosów tego imienia. Trzej pośród nich należą do rodu Atlasa i Plejad (tab. 25).

1.    Pierwszy jest synem Kelajno i Posejdona. Ojciec przeniósł go na Wyspy Szczęśliwości.

2.    Drugi jest, według innego przekazu, synem tejże Kelajno i Prometeusza, a bratem Chimajreusa (tab. 38). Niosąc ofiarę na grób Chimajreusa i tego Lykosa, Menelaos wszedł w związki gościnności z Parysem.

3.    Najsławniejszym spomiędzy noszących imię Lykos herosów był wnuk Plejady Alkyone i Posejdona (tab. 25). Jest synem Hyrieusa i nimfy Klonii i - przynajmniej według najpowszechniej przyjętego przekazu - wujem Antiope. Inna wersja robiła z Nykteusa i Lykosa synów Chtoniosa, jednego ze „Spartoi”, to znaczy wojowników urodzonych z zębów smoka, zabitego przez -* Kadmosa. Wreszcie niekiedy Antiope bywa uważana za córkę, a nie bratanicę Lykosa. Właśnie po to, żeby pomścić porwanie — Antiope, Lykos miast zdobyć miasto Sikyon. Najczęściej bywa jednak podawany inny powód tej wyprawy: Lykos miał ją przedsięwziąć dla pomszczenia śmierci swego brata.

Apollodor opowiada, że Nykteus i Lykos musieli uciekać z ojczystej Eubei, ponieważ zabili syna Aresa i Dotis, Flegyasa. Schronili się do Hyrii w Beocji. a stamtąd udali się do Teb, gdzie przyjął ich król Penteus. Penteus powierzył nawet Lykosowi funkcję „polemar-