img923

ROZDZIAŁ III

Odmiana mówiona a pisana języka

Polszczyzna współczesna, podobnie jak polszczyzna historyczna, występuje w dwu zasadniczych odmianach, determinowanych — jak pisze T. Skubalanka — przez funkcję substancjalną¹: w postaci mówionej, prymarnej i w postaci pisanej, sekundarnej. Wszystkie wymienione w rozdziale I typologie uwzględniają, a nawet akcentują istnienie tych odmian, a sporo badań konkretnych wydobywa ciągle różnice między nimi we wszystkich hierarchiach języka. Przyjmuję tutaj założenie, że różnice ,te są na tyle ważne, iż tworzą podstawę dalszych funkcjonalnych odmian polszczyzny, stanowiąc zarazem jeden z wyznaczników odrębności między językiem ogólnym (literackim) a językami gwarowymi i mieszanymi. Poziom drugi budowanej przez nas typologii odmian polszczyzny wypełnia więc przeciwstawianie: język mówiony — język pisany (por. rys. 14).

Rys. 14. Język mówiony — język pisany (drugi poziom typologii odmian polszczyzny)

39

1

T. Skubalanka: Założenia analizy stylistycznej. W: Problemy metodologiczne współczesnego literaturoznawstwa. Red. H. Markiewicz i J. Sławi ń s>k i. Kraków 1976, s. 261.