IMG45

220 Krzysztof Szamałek

od 300 m do 4 km. Krajobraz wysoczyzn równinnych był zasiedlony w mniejszym stopniu, choć i tu zaznacza się obecność skupisk punktów osadniczych kultury pomorskiej. Omijano zwłaszcza tereny płaskie pozbawione sieci wodnej i pokryte ciężkimi gliniastymi glebami. Najmniej punktów osadniczych odnotowano w krajobrazie wielkich obniżeń dolinnych. Wyróżniona jako odrębny makroregion Prado-lina Wisły-Noteci oddzielająca obszar Pojezierza Wielkopolskiego od Pomorza stanowiła barierę osadniczą związaną z wydmową pokrywą kotlin i wyższych teras oraz bagnami terasy zalewowej. Jednak w niektórych miejscach małym skupiskom punktów osadniczych rozlokowanych wzdłuż krawędzi pra-doliny po stronie północnej odpowiadają podobne skupiska po stronie południowej. Z taką sytuacją mamy do czynienia w rejonie Bydgoszczy, Ujścia i Czarnkowa. Rejony te mogą wyznaczać ważniejsze kierunki kontaktów interegionalnych między Pojezierzem Pomorskim a Pojezierzem Wielkopolskim.

Bibliografia:

Gałęzowska A.

1999: Solacz w okresie wpływów rzymskich. Odkrycia archeologiczne z końca XIX i początku XX wieku, [w:] Kronika Miasta Poznania, Sołacz, s. 7-26.

Górecki J.

1991: Cmentarzysko ludności kultury wschodniopomorskiej w Chłapowie, gm. Dominowo, woj. poznańskie, Studia Lednickie, t. II, s. 165-202.

Grygiel R.

1995: Sytuacja kulturowa w późnym okresie halsztackim i wczesnym lateńskim w rejonie Brześcia Kujawskiego, [w:] Kultura pomorska i kutura grobów kloszowych. Razem czy osobno?, s. 319-359. Hensel W.

1971: Archeologia i prahistoria. Studia i szkice, Wrocław.

Jadczykowa I.

1975: Kultura wschodniopomorska i kultura grobów kloszowych w Polsce środkowej, Prace i materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego, seria archeologiczna nr 22, s. 167-194.

Kaczmarek M.

1995: Kwestia wydzielania tzw. kultury grobów kloszowych w Wielkopolsce, [w:] Kultura pomorska i kultura grobów kloszowych. Razem czy osobno?, s. 111-125.

1999: Aktualne problemy badań nad kulturą pomorską w Wielkopolsce, Folia Praehistorica Posnanien-sia, t. IX, 1 135-172.

Kostrzewski J.

1939: Kilka osad kultury grobów skrzynkowych i zagadnienie przynależności etnicznej tej kultury, Przegląd Archeologiczny, t. VI, s. 273-292.

1955: Wielkopolska w pradziejach, Warszawa-Wrocław.

Krzyżaniak L.

1972: Niektóre aspekty badań nad kultura pomorską w Wielkopolsce, [w:] Problemy badań archeologicznych Polski północno-zachodniej, Poznań, s. 127-136.

Malinowski T.

1963: Uwagi na temat zbieżności pomiędzy kierunkami rozwoju niektórych form obrządku pogrzebowego ludności kultury łużyckiej w Polsce i ekspansji kultury pomorskiej, [w:] Munera Archaeologica fosepho Kostrzewski, Poznań, s. 201-227.

1969: Obrządek pogrzebowy ludności kultury pomorskiej. Wrocław.

1979: Katalog cmentarzysk ludności kultury pomorskiej, t. 1, Słupsk.

1981: Katalog cmentarzysk ludności kultury pomorskiej, t. 2, 3, Słupsk.

1989: Ekspansja kultury pomorskiej i charakter tej ekspansji [w:] Pradzieje ziem polskich, t. 1-2.

Ostoja-Zagórski J.

1981: Przemiany struktur gospodarczo-społecznych w okresie halsztackim i wczesnolateńskim w północno-zachodniej strefie dorzecza Odry i Wisły, [w:] Przemiany ludnościowe i kulturowe I tysiąclecia p.n.e. na ziemiach między Odrą a Dnieprem, Wrocław, s. 345-361.

Szamałek K.

1995: Ślady osadnictwa ludności kultury pomorskiej z badań archeologicznych nad Gopłem, (w:| Kultura pomorska i kultura grobów kloszowych. Razem czy osobno?, s. 309-317. Świerkowska-Barańska E.

1992: Sprawozdanie z badań wykopaliskowych osady z okresu lateńskiego i wpływów rzymskich w Mlo-dzikowie, gm. Krzykosy, woj, poznańskie, stan 21, Wielkopolskie Sprawozdania Archeologiczne, 1.1, s. 31-44.

Wrzesiński I.

1994; Osada ludności kultury łużyckiej w Chłapowie, gm. Dominowo, stanowisko 3, Studia Lednickie,