IMG178 (2)

baby-jagi z Iwanem. Podobnie pomocnik — zanim wystąpi, powinien wiedzieć o nieszczęściu i stąd charakterystyczny dialog Iwana ze swoim koniem albo innymi pomocnikami.

Jakkolwiek różnorodne są przytoczone przykłady, łączy je wspólna cecha: jedna postać dowiaduje się czegoś od drugiej i tym samym funkcja poprzedzająca wiąże się z następną.

Jeśli, z jednej strony, postacie powinny czegoś się dowiedzieć po to, by rozpocząć działanie (powiadomienie, podsłuchana rozmowa, sygnały dźwiękowe, skargi, oszczerstwa itd.), to z drugiej strony — często występują ze swoją funkcją dlatego, że coś widzą. W ten sposób tworzy się drugi rodzaj więzi.

Przykład: Iwan buduje pałac naprzeciwko pałacu cara. Car go widzi, dowiaduje się, że jest to Iwan. Następuje wesele carskiej córki z Iwanem. Czasem w tych i innych wypadkach obserwator posługuje się lunetą. W podobnej roli przy innych funkcjach występują takie postacie jak Czutki i Zorki.

Jeśli natomiast potrzebny przedmiot jest bardzo mały albo znajduje się zbyt daleko, to stosuje się inny sposób powiązania funkcji. Przedmiot jest przynoszony, a ludzie — przyprowadzani. Starzec przynosi królowi ptaka (126); strzelec przynosi królowej koronę (127); strzelec przynosi królowi pióro Żar-ptaka (169); starucha przynosi królowi płótno itd. W ten sposób osiąga się powiązanie różnorod-

nych funkcji. W bajce o Żar-ptaku Iwan jest przyprowadzany do króla. Z tym samym faktem, ale w innym zastosowaniu mamy do czynienia w bajce nr 145: ojciec przyprowadza swoich synów do króla. W ostatnim wypadku powiązano nie dwie funkcje, lecz sytuację początkową i wysłanie:    król jest kawalerem,

przyprowadza się do niego siedmiu mistrzów, których wysyła po narzeczoną.

Bardzo zbliżoną do poprzedniej formą jest przybycie bohatera, np. na wesele swojej narzeczonej, zażądanej przez uzurpatora. W ten sposób osiąga się powiązanie roszczeń oszusta albo uzurpatora (0) z rozpoznaniem prawdziwego bohatera (JO. Istnieją również bardziej sugestywne powiązania tych funkcji. Na święto zaprasza się wszystkich żebraków, wśród nich zjawia się bohater itd. Urządzanie hucznych uczt służy również powiązaniu funkcji P (wykonanie trudnego zadania) z y (rozpoznanie bohatera). Bohater wykonał zadanie królewny, ale nikt nie wie, gdzie on jest. Wydaje się ucztę, królewna obchodzi gości, następuje rozpoznanie. W ten sposób królewna demaskuje uzurpatora. Ogłasza się przegląd żołnierzy, królewna obchodzi szeregi żołnierzy i poznaje oszusta. Urządzania uczty można nie uważać za funkcję. Jest to element pomocniczy dla wiązania roszczeń uzurpatorów (0) albo wykonania trudnych zadań (P) z rozpoznaniem bohatera (y).

Wymienione pięć—sześć odmian nie są usy-

135