IMGE43 (2)

36 PrOBM.MY KONSERWACJI I IIAIMŃ ZABYTKÓW ARCHITEKTURY

36 PrOBM.MY KONSERWACJI I IIAIMŃ ZABYTKÓW ARCHITEKTURY

rc nie pozbawia następnych pokoleń takich przeżyć, jakie były nam dane dzięki kontaktom z autentykami odzwierciedlającymi rozwiązania minionych epok. Podejmując działania konserwacji i restauracji, musimy sobie uświadomić, że zabytkiem architełli-ry posiadającym pełny zakres wartości jest dzieło kompletne, tj. nie tylko jego kompar. cja i forma, ale także układ funkcjonalno-przestrzenny oraz jego struktura budowiflA a więc autenryczne rozwiązania konstrukcyjne i materiałowe. Rozwiązania te muszą k także chronione. Mówimy wtedy o konieczności poszanowania autentycznej substa^j zabytkowej. Konserwacja i restauracja zabytków architektury wraz z ich adaptadjHo nowych funkcji, a nie do nieodpowiedzialnych modernizacji (które mogą dotyczyćłylko instalacji), to nie zwykłe działania remontowo-budowlane, lecz specjalistyczna dziedzjfl. Wymaga ona ukierunkowanej wiedzy historycznej, konserwatorskiej i technicznej,!także odpowiednio przygotowanej kadry. Wiedza przekazywana obecnie na poJitechnilSi ukierunkowana jest na współczesne projektowanie i stąd dla problematyki konserwa^H skiej jest niewystarczająca. Trzeba ją zdobywać na studiach podyplomowych lub specjjH listycznych kursach. Kadrę zajmującą się problematyką konserwatorską winna cechflB wać pokora wobec zabytku wynikająca z emocjonalnego podejścia do obecnej spuści w celu jej chronienia, a nie modernizowania. Tak jak każda budowla powstaje wysil! wielu ludzi, wielu fachowców, tak samo konserwacja i restauracja zabytków architekj wymaga realizacji zespołowych. Na przykład inżynier konstruktor nie może podej wać sam działań przy zabytku bez architekta konserwatora (podkreślam: architekta zM jącego się na problematyce konserwatorskiej). Architekt natomiast nie może działać!^ historyka architektury (chyba, że jednocześnie posiadł obie specjalności) bądź łiistol sztuki oraz konserwatora-restau rarora dzieł sztuki w zakresie detalu archi tektoniczni a także bardzo często w zakresie malarstwa ściennego. Przywołanie tych specjałistóv»| wykonaniu projektów lub nie daj Boże dopiero w trakcie realizacji nie uratuje wystl jeżeli jego ochrona i konserwacja nie były uwzględniane w projekcie koncepcyj a potem budowlano-konserwatorskim, jako wynik wspólnego działania.

Kolejność postępowania w procesie konserwacji i restauracji dziedzi[ ARCHITEKTONICZNEGO

Poprawne zaprogramowanie i przeprowadzenie procesu konserwacji i restauracja bytku architektury uwarunkowane jest nie tylko odpowiednią wiedzą, aie i przyjęF określonej metody postępowania⁶ jej kolejność przedstawia się następująco:

I.    Wstępne rozeznanie zabytku

II.    Prace przedprojektowe

A.    Szczegółowe inwentaryzacje pomiarowo-rysunkowe,

B.    Kompleksowe badania historyczne całego zabytku architektury,

C.    Kompleksowe badania konserwatorskie substancji zabytku i jego elelmentów wjji

D.    Rozeznanie technicznego stanu zachowania struktury zabytku i cwał jego podłoża,

J- Tajchman. Konserwacja zabytków architektury - uwagi o metodzie. Ochrona Zabytków 1995, nr 2, s. 150—IW^-

E.    Wartościowanie zabytku architektury,

F.    Wnioski z badań i wartościowania oraz sporządzenie wytycznych konserwatorskich do projektowania, jako zakończenie prac przedprojektowych.

IIE Prace projektowe

A.    Konserwatorski projekt wstępny (ew. koncepcyjny).

1.    Projekt wstępny zagospodarowania otoczenia zabytku,

2.    Projekt wstępny architektoniczno-konserwatorski,

3 .Projekt koncepcyjny aranżacji wnętrz.

B.    Projekt budowlano-konserwatorski (na który składają się:).

1.    Projekt zagospodarowania otoczenia zabytku,

2.    Projekt budowlano-konserwatorski,

3.    Projekty konserwatorski dla elementów wystroju i detali zabytkowych (sorzą-dzone przez konserwatorów-restauratorów dzieł sztuki),

4.    Projekt konstrukcyjny,

5.    Projekty instalacji sanitarnych,

6.    Projekty instalacji elektrycznych,

C.    Projekty wykonawcze (rysunki wykonawcze) dla całego zabytku, a szczególnie jego elementów i detali.

IV.    Prace realizacyjne

A.    Realizacja prac budowlano-konserwatorskich,

B.    Realizacja prac konserwatorskich dotyczących wystroju i substancji,

C.    Kontynuacja badań historycznych,

D.    Nadzory autorskie.

V.    Dokumentacje powykonawcze

A.    Dokumentacja powykonawcza architektoniczno-konserwatorska,

B.    Dokumentacje powykonawcze dotyczące wystroju i substancji,

C.    Dokumentacje powykonawcze branżowe.

Szczegółowa wiedza o zabytku i wyniki analizy wartościującej go oraz zalecenia wynikające ze współczesnej teorii ochrony dóbr kultury stanowią podstawę do opracowania wniosków i wytycznych konserwatorskich. Schemat tych działań przedstawia tablica 1.

PROBLEMATYKA KONSERWATORSKA TKWI W ZABYTKU, NALEŻY JĄ TYLKO UMIEĆ WYDOBYĆ - ODCZYTAĆ.

Poznanie zabytku - badania

Dokładne poznanie zabytku rozpoczynamy od pomiarowo-rysunkowej inwentaryzacji budowlano-konserwatorsluej, która obok wartości praktycznych ma wartość naukową, czyli dokumentalną, ponieważ rejestruje stan przed pracami, które na pewno wprowadzą zmiany. Inwentaryzacja musi być nie tylko dokładna pod względem technicznym i wykonana w odpowiedniej skali (zazwyczaj 1:30), ale powinna odwzorować wszelkie widoczne przekształcenia i deformacje. Musi również uwzględniać wszystkie detale zabytkowe, które poza oznakowaniem ich na rzutach powinny być narysowane oddziel-