IMGG20

kmidy utwór pocryrki). Okres organizowania kadrów Strzelca spełnił częAciowo role went> l itora. Przysięga składana u wstępu, wymagając głębszych umoty-wovrmń w samym sobie, prowadziła do rewizji dotychczasowych zasad życia. (Pamiętam, że projektowałem wówczas studium o żołnierzu Żeromskiego). Wojna wysadziła wszystkich ze zwykłych trybów myślowych. Powojnie w%'łooiko potrzebę definitywnego przedestylowani a wartości romantycznych.

Czyni to właśnie - częścią nieświadomie - futuryzm. Czyni to zarówno

treścią jak i formą swojej działalności. W tym jego doniosła rola narodowo* -kulturalna. Futuryzm nasz czuje nakazy czasu w którym żyjemy, co nie jest bez znaczenia w nowym naszym położeniu politycznym, wobec zadania budowania Polaki żywotnej, tj- odpowiadającej wymogorn dzisiejszego życia, i wobec konieczności budowania jej od podstaw, tj - od człowieka. Toteż nic dziwiłbym saę v«*cale, gdyby już dawno w naszych kołach rządowych zrodziłjs się była

myśl untądowicnia futuryzmu. Futuryzm wioski - widzieliśmy —- nic lęka

się nacjonalizmu, faszyzmu, imperializmu; futuryzm rosyjski - wiemy -

wysnuł z założę ii Marinettiego poezję bolnewizmu; czemuż by futuryzm polski nie mógł być rządowym. Gdyby zrozumiano to wcześniej, może naj-głęhsza oda na cześć Piłsudskiego pochodziłaby od Sterna, a Młodożeniec byłby byt może w czasie Powstania Górno śląskiego przybocznym poetą Korfantego. Żart ? Owszem. Ale oddalony od prawdy co najwyżej o odległość spoj-nmis.

Walka x muzeum

i nawoływanie do twórczości bezwzględnie nowej jest naczelna zasadą Patetycznej części futuryzmu. Przewodzi na tej drodze Marinetti. Swoistą swoją prozą, która stawia go w rzędzie największych pisarzy naszych czasów, tą prozą ładowną i lekką, rozpaloną i tęczującą, powstałą jak gdyby równocześnie w jubilera! i kuźni, wali on we wszystko co zmarszczyło się starością i zachęca do poszukiwań nowych. Są to naj istotniejsze i najcenniejsze ustępy jego manifestów. One też oddziałały najsilniej na całe pokolenie dzisiejsze.

Można — przekonamy się nawet, że należy — program estetyczny futuryzmu poddać daleko idącej krytyce, ale nie można zaprzeczyć, te zwycięski urok słowa Marinettiego pchnął całe dzisiejsze pokolenie na drogi nowatorstwa od dawna nie znanego. Śmiałość, która cechuje wszystkie poczynania artystyczne naszych czasów, narodziła się ze śmiałości Marinettiego. Wszystkich nas natchnął on odwagą. Oduczył nas bezpłodnego podziwu dla dzieł przez innych niegdyś dokonanych; nauczył nas co to jest wiara w siebie oraz twórczo blużnierstwo. Przeciął pępowinę, którą przywiązani byliśmy do łona epok minionych, i dał nam w usta wezbrane piersi rzeczywistości, która nas otacza. To jego wielka historyczna zasługa.

Poezja molekułów I elektronów

Założenia życiowe i walka z przeszłością skierowały Marinettiego ku najsilniejszym przejawom żyda dzisiejszego. Pierwsza zwraca ru siebie jego uwagę szybkość. „Świat wzbogacił rif o anw pifkno, o pąkmo szjtkolei". To pro-wadzi go do adoracji motoru, a adoracja motoru do adoracji materii w ogóle. Wytwarza się u niego stanowisko, które jest dziwnym materializmem poetyckim. Stanowisko to polega na tym, żc poleca ono materię jako jedyny temat godny poezji i żc z materii jako tematu wyprowadza poszczególne zasady formy poetyckiej. W mniej lub więcej wyraźnym sformułowaniu idea ta przewija się jako argument poprzez wszystkie manifesty. Jest rzeczą bardzo charakterystyczną, że materia interesuje M-ego nic ze względu na jej walory plastyczne (forma, barwa), lecz sama pracz się: jej tajemnica fizyczna. Zaleca on poecie odkrywać siły działające w materii, jej rozciągliwość, ściśliwość, spójność i podzielność, ruchy jej molekułów i elektronów, przy czym występuje ostro przeciwko przenoszeniu w materię uczuć ludzkich: „Płyta /ta'owa interesuje hoj sama przez rif, tj. niezrozumiałe i nieludzkie pnjmurz* jej molekułów i elektronów np. w chwili kiedy stawiają opór uderzającemu pociskowi armatniemu. Gorącu kawałka itlaza lub drzewa roznamiftnio nas bardziej *U utmiech lub łgy kobiety".

149