IMGb75

45-

ro/wiązań konstrukcyjnych, natomiast przybliżone obliczenia wytrzymałościowe wykonuje się dla przekrojów niebezpiecznych wg ogólnych wzorów wytrzymałościowych. Drąg i tuleję oblicza się wówczas na rozciąganie — w przekrojach osłabionych przez otwór klinowy, natomiast klin oblicza się na zginanie, wg wzorów podanych dla sworzni luźno pasowanych.

Połączenia klinowe poprzeczne wykazują dużo wad, wśród których należy podkreślić: znaczne osłabienie części łączonych, nierównomierny rozkład naprężeń, niekorzystny montaż z powodu stosowania dużych sił przy wbijaniu klina, stosunkowo duże wymiary połączenia itd.

Do zalet zalicza się w zasadzie tylko łatwość demontażu (przez wybicie klina) oraz kasowanie luzów. Dlatego połączenia te są rzadko stosowane w budowie maszyn i zastępowane przez połączenia wciskowe, sworzniowe lub gwintowe.

Połączenia klinowe wzdłużne. Połączenia klinowe wzdłużne są stosowane do łączenia wałów z osadzonymi na nich częściami (kolami zębatymi, sprzęgłami itp.). Moment obrotowy jest przenoszony z wału na osadzoną na nim część wskutek występowania momentu tarcia (rys. 5.14a), niezależnie od rodzaju klina.

Klin wzdłużny ma kształt zbliżony do wpustu pryzmatycznego, z tym że jeden z jego szerokich boków ma pochylenie I : 100. W zależności od położenia klinów względem powierzchni czopa rozróżnia się kliny wpuszczane, wklęsłe, płaskie i styczne (rys. 5.16).

Rys. 5.16. Połączenia klinowe wzdłużne: a) z klinem wpuszczanym, b) z wklęsłym, c) z płaskim, d) zc stycznym;«) klin noskowy [PN]

Kliny wklęsłe (PN-73/M-8S036) i płaskie (PN-7.1/Al-85034) są stosowane obecnie bardzo rzadko, ponieważ mogą przenosić tylko nieznaczne obciążenia w maszynach wolnobieżnych (m.in. zc względu na złe osiowanie). Częściej spotyka się kliny wpuszczane (PN-73/M-8503I), przeważnie w mało precyzyjnych maszynach wolnobieżnych.

W przypadku utrudnionego dostępu do wybijania klinu (z przeciwnej strony piasty) stosuje się kliny noskowe (rys. 5.16*); ich kształt umożliwia wyciągnięcie klina za pomocą odpowiedniego wybijaka.

107