IMGc45 (2)

371

Rodzina Myco bacteriactae

Próba tuberkulinowa może być ujemna u ludzi, którzy nie byli narażeni na zakażenie lub u których się jeszcze nie wytworzyła nadwrażliwość, albo stan nadwrażliwości się skończył. Próba jest ujemna u ludzi starszych, wyniszczonych inną chorobą zakaźną, lub u chorych, u których stosuje się leki antyhistaminowe lub kortykosterydy.

Brak zdolności reagowania na tuberkulinę może być spowodowany brakiem limfocytów T w ustroju.

Istnieje możliwość wykazania uczulenia na tuberkulinę in vitro. Wykonuje się odczyn transformacji blastycznej limfocytów chorego pod wpływem stymulacji tuberkuliną lub test zahamowania migracji makro-fagów.

Wrażliwość na leki. Prątki są wrażliwe na streptomycynę, hydrazyd kwasu izonikotynowego (INH) i kwas para-aminosalicylowy (PAS). Mogą jednak posiadać naturalną, pierwotną odporność na antybiotyki i che-mioterapeutyki, mogą ją również nabyć wtórnie podczas leczenia. Dlatego stosuje się leczenie skojarzone kilkoma antybiotykami i chemiotera-peutykami. Mutanty oporne na jeden lek są niszczone przez drugi. Oporność na INH powoduje zmianę w innych cechach prątków: tracą one pe-roksydazę i katalazę oraz wirulencję dla świnek morskich.

Jeśli leki są źle tolerowane lub jeśli prątki utraciły wrażliwość na nie, to oprócz wyżej wymienionych stosuje się leki zastępcze. Należą do nich antybiotyki: wiomy-cyna, kapromycyna, cykloseryna, kanamycyna, rifampicyna lub leki syntetyczne: etionamid, etambutol 1 pyrazinamid. Oprócz tego stosuje się tiosemikarbazony, pochodne sulfonowe i sulfatiazolowe.

Podstawowe cechy epidemiczne. Źródłem zakażenia w gruźlicy jest człowiek (jego wydaliny) oraz mleko zakażonych gruźlicą krów i kóz.

Człowiek prątkujący wydala zarazki z plwociną, moczem, kałem, ropą. Wśród dróg zakażenia na pierwszym miejscu stawia się zakażenie powietrzne albo kropelkowe (krople mogą przebyć odległość 1,5—2 m). Szczególnie w kurzu domowym, nie naświetlonym słońcem, prątki mogą utrzymać się przy życiu przez dłuższy czas. Dalszą drogą zakażenia może być kontakt z zakażonymi przedmiotami. W ten sposób zakażają się najczęściej dzieci (znane zakażenia z brudu). Mleko i jego produkty są prawie wyłącznym źródłem zakażeń pokarmowych. Prątki mogą też (droga bardzo rzadka) przedostać się do organizmu przez skórę (sekcja).

Zakażenie gruźlicze w Polsce występuje szczególnie wśród ludności miejskiej. W ostatnich latach spadła jednak śmiertelność, natomiast zachorowalność jest jeszcze ciągle wysoka. Na poprawę wpłynęła niewątpliwie profilaktyka, szczepienia BCG, częste badania przeglądowe młodzieży, lepsze i powszechniejsze uświadomienie, wzrost higieny, warunki bytu i udoskonalona technika laboratoryjna.

Profilaktyka. Coraz bardziej dąży się do zapobiegania gruźlicy przez zmniejszanie ekspozycji (izolacja chorych w szpitalach i sanatoriach) i przeprowadzanie szczepień ochronnych szczepionką BCG.