Obraz9

przedstawia mapa, może być skomplikowana przez tektonikę nie pojawiającą się na powierzchni. Mapa, na podstawie której wykonuje się przekrój, powinna zatem zawierać możliwie dużo informacji dotyczących tektoniki, takich jak np.: kierunki biegów i upadów, wielkości upadów itp.

W dalszym tekście podano sposób wykonywania przekroju geologicznego na podstawie mapy geologicznej odkrytej. Zakładamy, iż przekrój ten będzie zawierał wiele uproszczeń i uogólnień.

Przekrój wykonujemy na arkuszu papieru milimetrowego. Kolejne czynności przy wykonywaniu przekroju przebiegać powinny w następujący sposób:

1.    Obliczamy, jaka będzie długość przekroju w żądanej skali poziomej.

2.    Wstępnie zaznaczamy oba końce przekroju na arkuszu. Należy przy tym pamiętać, że przekroje wykonuje się na ogół w ten sposób, że zachodni lub południowy koniec przekroju znajdują się z lewej strony rysunku.

3.    Analizujemy poziomice przecinające się z linią przekroju na mapie, celem przybliżonego określenia najwyżej i najniżej położonych punktów na powierzchni terenu (rys. 8.la).

4.    W odległości 1 cm od każdego z końców przekroju wykonujemy po-działkę pionową, która swoją najwyższą wartością hipsometryczną powinna znaleźć się nieco powyżej najwyższego punktu na powierzchni terenu, a najniższa jej wartość powinna znaleźć się poniżej najniższego punktu w interpretacji budowy geologicznej na przekroju (w dół, podziałkę będzie można uzupełnić po wykonaniu interpretacji budowy geologicznej); nad każdą podziałką podajemy jednostki, w jakich jest ona wykonana (najczęściej metry) oraz poziom odniesienia tych jednostek (np. poziom morza - wtedy piszemy: „m n.p.m.”). Kolejne wartości podziałki pionowej opisujemy w zależności od skali pionowej przekroju co 1 m, 5 m lub 10 m (rys. 8.2a).

5.    Obieramy roboczy poziom odniesienia i wykreślamy jego linię (tak, aby można było wytrzeć po ukończeniu rysunku); linię poziomu roboczego nale/y obierać w ten sposób, aby cały przekrój znalazł się powyżej niego, ponadio wskazane jest, aby poziom len miał wartość umożliwiającą łatwe dodawanie i odejmowanie innych wartości, a więc np.: 100, 150, 200 itp. (rys. 8.2a).

6.    Na roboczy poziom odniesienia przenosimy, poczynając od jednego] z końców przekroju, punkty przecięcia się poziomic na mapie z linią przekroju oraz ewentualne punkty wysokościowe z opisaną wartością na mapie, odmicJ rzając odległości między nimi w założonej skali poziomej przekroju, a następ nic rzutujemy te punkty na odpowiadające im rzędne wysokościowe, prostopadli le od założonego poziomu odniesienia. Pomagamy sobie przy tym wcześniej wykonanymi podziałkami pionowymi. Otrzymujemy w ten sposób zbiór punk tów przedstawiających przekrój rzeźby terenu (rys. 8.2a). Do przenoszeniu kolejnych punktów na roboczy poziom odniesienia można stosować pasek papieru lub cyrkiel-przenośnik.

7.    Punkty te łączymy odręcznie linią krzywą, starając się przy tym skory* gować niedokładności wynikające ewentualnie z cięcia poziomicowego mapy (odstęp pomiędzy poziomicami w pionie). Możemy się np. domyślać, że gd\ 7K /boczę wznosi się łagodnie z jednej strony wzniesienia i równie łagodnie opada z drugiej, to wierzchołek tego wzniesienia nie jest płaski, jakby to mogło wynikać z sąsiedztwa na przekroju dwóch punktów o tej samej wysokości, lecz znajduje się on nieco powyżej nich, co nie zostało odwzorowane na skutek zastosowanego na mapie cięcia warstwicowego (patrz rys. 8.la i 8.2a).

Ryv 8.1. Fragment powierzchni terenu przedstawiony za pomocą rysunku poziomicowego (a) I budowa geologiczna tego terenu na mapie geologicznej z uwzględnieniem aluwiów (b). Utwo-fy w legendzie mapy geologicznej ponumerowano od najstarszych (1) do najmłodszych —

aluwiów (8)

79