IMGt33

—    osoby z uszkodzonym słuchem łatwiej mogą skupić uwagę na stanowiąca pracy (ze względu na brak zakłócających bodźców akustycznych), choć mogą tu jednak rozprasząjąco oddziaływać doznania wzrokowe. Nie znaczy to jednak, że hałas nie jest dla nich nieszkodliwy. Jest on szkodliwy dla organizmu każdego człowieka bez względu na to czy jest słyszany czy też nie;

—    osoby z uszkodzonym słuchem mają świadomość swoich mniejszych możliwości osiągnięć w wielu zakresach aktywności zawodowej i społecznej, w porównaniu z osobami słyszącymi, co je dodatkowo motywuje do potwierdzania się w pracy i uzyskiwania uznania.

Oprócz wyżej wymienionych czynników sprzyjających przystosowaniu do pracy zawodowej i integracji społeczno-zawodowej, występują jednak i takie, które ten proces znacznie utrudniają, a mianowicie:

—    ograniczone, w porównaniu z osobami słyszącymi, doświadczenie społeczne oraz przeciętnie niższe wykształcenie, także zawodowe, a w związku z tym utrudniona możliwość elastycznego i szybkiego reagowania na zmieniające się sytuacje życia społeczno-zawodowego;

—    obniżona kompetencja komunikacyjna — językowo-słowna, w porównaniu ze słyszącymi współpracownikami, co utrudnia orientację w życiu społeczno-zawodowym i skazuje na niższą rangę w hierarchii zawodowej i społecznej zakładu pracy;

—    dodatkowe zaburzenia sprawności fizycznej (równowagi, sprawności motor, cznej ) powstałe z tych samych przyczyn co uszkodzenie słuchu;

—    wzmożona wrażliwość na doznania wibracyjne i hałas może także spowodować uszkodzenie analizatora słuchowego, w związku z czym osoby nie-słyszące z podwyższoną wrażliwością na hałas nie powinny pracować w warunkach. w których hałas przekracza 65-70 dB¹⁸⁸.

Wymienione czynniki ułatwiające bądź utrudniające adaptację społeczno-zawodową osób niesłyszących muszą być rozpatrywane z uwagi na dokonujące się w naszym życiu rewolucyjne zmiany w zakresie rozwoju nauki i tech-aoiogu. Dotychczasowe, tradycyjne zawody, a także niektóre tzw. zawody B pnysztością, jak się to jeszcze nie tak dawno zdawało, np. zawody kreślar-wegaawody związane z obróbką metali, zawód zecera — w związku z szybko, w technologii produkcji stają się dla osób niesłyszących nie-

Ńątomiast ważniejsze stają się zawody, w których wykorzystuje się ■UHpsAgdac w technologiach związanych z przetwarzaniem da-

J^rytomej. Siedlce 199*. j. 255-256

Z • peekewtk i. Wyrównywanie szans osób niesłyszących. Optymaliza-

nych. Stosunkowo niewielkie dotychczasowe możliwości w zakresie zdabjp-wania zawodu¹⁸⁹, w tym także zawodów rokujących zatrudnienie W eMHH perspektywie, nie napawają tu optymizmem.

W złożonej sytuacji współczesnego rynku pracy dużą szansą zatrudnienia dają zawody o charakterze usługowym i, jak się zdaje, zawody o dużym Mf-kładzie inwencji i pracy manualnej, w tym bardziej o charakterze twórczyń niż odtwórczym. Nie wszystkie grupy osób z uszkodzonym słuchem będą jednak w stanie je sobie przyswoić i z sukcesem wykonywać. Wielu niesłyszących skazanych zatem będzie na pracę w zakładach pracy chronionej. Postulować by tu należało, aby celem zatrudnienia w tych zakładach, poza przystosowaniem do pracy, ochroną miejsca pracy i poza zyskiem, był rozwój inwalidów.

Należy przy tym zdawać sobie sprawę, że jeżeli obecny absolwent szkoły masowej, a także szkoły specjalnej będzie się chciał utrzymać na rynku pracy, będzie zmuszony zmieniać nie tylko wykonywaną pracę, ale kilkakrotnie zmieniać w ciągu swojego życia wyuczony zawód. Będzie także zmuszony nauczyc się aktywnego poszukiwania pracy i gotowości do stałego uzupełniania i nabywania nowych kwalifikacji.

Przygotowanie do przyszłej pracy zawodowej dotyczy zatem orientacji zawodowej, wyboru zawodu, kształtowania określonych dyspozycji psychospołecznych do jego wykonywania, a także przyswojenia niezbędnych umiejętności wykonywania czynności zawodowych. Powinno także obejmować przygotowanie do radzenia sobie w przypadku utraty pracy, a więc bezrobocia.

Orientacja zawodowa i decyzja dotycząca przyszłego wyboru zawodu (co jest warunkiem samorealizacji), zależy w wysokiej mierze od indywidualnych możliwości integracji zawodowo-społecznej niesłyszącego. Orientacja zawodowa ma tu znaczenie szczególne, zarówno z uwagi na ograniczoną liczbę zawodów, których niesłyszący może się nauczyć w specjalnych szkołach zawodowych i średnich, jak też z uwagi na ograniczony dostęp do informacji o istniejących możliwościach zdobycia zawodu.

Spośród kluczowych dyspozycji psychospołecznych n iezbędnyck det

sprawnego wykonywania przyszłego zawodu we współczesnym zakM|H| .... . pracy wyróżnić można .

^1,9 Patrz: Informator szkolnictwa specjalnego, Ministerstwo Edukacji Narodowej, ment Opieki, Wychowania i Kukuiy Fizycznej 1994 r. oraz B. Szczepanie Wyrównywanie szans..., s. 245 i nasi.