KI5

• Niektórzy odwiedzający Rosję goście płci męskiej czują się nieswojo, gdy w trakcie „uścisku niedźwiedzia” są całowani w usta. Mój a rada: wypij jeszcze jedną wódkę!

Tytułowanie

\\ Im bardziej ceremonialna jest dana kultura, tym jest bardziej prawdopodobne, że wystarcza ograniczenie się do używania nazwiska osoby, do której się zwraca, oraz mającego zastosowanie w danej sytuacji tytułu zawodowego lub grzecznościowego. Przysparza to czasem kłopotów Amerykanom i Australijczykom robiącym interesy w Azji Wschodniej. \

Na przykład wcale nie musisz znać pełnego imienia i nazwiska wyższego rangą Koreańczyka, .zwłaszcza gdy jest on twoim klientem lub potencjalnym klientem. W tym nader hierarchicznym społeczeństwie forma „dyrektor Kim” lub „prezes Park” zawiera odpowiednią dozę należnego mu szacunku. Przyjeżdżający do Japonii, którzy będą mieli do czynienia z kobietami, powinni pamiętać, iż grzecznościowi dodatek po nazwisku san może oznaczać nie tylko „pan”, ale również „panna” czy „pani”.

Pełne imię i nazwisko większości Chińczyków składa się z trzech oddzielnych syłab, z których pierwsza jest nazwiskiem, tak że do klienta nazywającego się Yi Er Man powinno się zwracać: „panie [Mr.j Yi”, a nie „panie Man”.

Trzeba jednak być ostrożnym! Chińczycy często przestawiają imiona i nazwisko na biletach wizytowych, aby dostosować się do zwyczajów cudzoziemców. Nadzwyczaj dobrze wychowani Japończycy też to czasem robią. Jeśli ma się wątpliwości, najlepiej zapytać.

W Indonezji większość ludzi należących do najliczniejszej grupy etnicznej, tj. Jawajczyków, ma tylko jednoczłonowe imię-nazwisko, ale Jawajczycy należący do klasy średniej mają zazwyczaj dwuczłonowe, a członkowie warstw wyższych — trzyczłonowe.

W pobliskiej Malezji trzeba być świadomym faktu, że wśród tutejszej arystokracji istnieje skomplikowana hierarchia, przypominająca tę ze średniowiecznej Europy. Stąd jeśli twojemu klientowi przysługuje na przykład tytuł Tan Sri, to koniecznie trzeba go używać i w mowie, i w piśmie.

W Hiszpanii, Portugalii i krajach Ameryki Łacińskiej należy zwracać uwagę na dwa nazwiska. Na przykład Meksykanin nazywający

się Pabło Garda Metidoza to dla obcego seńor Garda, oczywiście, jeśli nie skończył uniwersytetu, bo wtedy przysługiwałby mu tytuł llcenciado (w przypadku kobiet licenciada) Garcia.

^v Jak jest w mniej ceremonialnych kulturach? W Stanach Zjednoczonych mówi się: „Nie dbam o to, jak się do mnie zwracasz, dopóki zapraszasz mnie na obiad”. Mimo to do chirurgów i lekarzy innych specjalności zwraca się per „doktor” przy wszelkich okazjach, natomiast do osób mających doktorat w innej dziedzinie [Ph. D.] mówi się „doktor” tylko w sytuacjach służbowo-urzędowych.

! V Oczywiście, nawet w tak mało ceremonialnym społeczeństwie jak amerykańskie istnieją pewne hierarchie. Podczas gdy w nowo utworzonej firmie w Dolinie Krzemowej wszyscy mogą sobie mówić po imieniu, to w większych, bardziej tradycyjnych korporacjach do zajmujących wyższe stanowiska zwraca się najczęściej „panie X” czy „pani Y” / — przynajmniej w biurze.

. 1

\ Powitania werbalne

W wielu kulturach używa się standardowych sformułowań jako powitań słownych. Na przykład Amerykanie mówią zwykle: „Cześć, jak się masz?” [Hi, how are you?\. Niektórych Azjatów i Europejczyków to retoryczne pytanie wprawia w zakłopotanie, gdyż sądzą, że jankes naprawdę pyta o ich zdrowie. W rzeczywistości jest to wyrażenie bez znaczenia, wymagające automatycznej odpowiedzi: „Świetnie! A ty?” [Fine! How are you?], po czym od razu przechodzi się do sprawy.

Pamiętam pewne spotkanie w Amsterdamie, podczas którego dwóch zaprzyjaźnionych, cechujących się mało kontekstowym stylem porozumiewania się Holendrów ubolewało, że Amerykanie są tacy powierzchowni, bo kiedy pytają, jak się ktoś miewa, to tak naprawdę guzik ich to obchodzi. Niektórzy Niemcy zgadzają się z tym poglądem. W odróżnieniu od Amerykanów, Niemiec zapyta cię raczej: Wie geht es Ihnen?¹ tylko wtedy, gdy przedtem byłeś chory, i chce się dowiedzieć, czy już masz się lepiej.

93

1

Zwrot ten odpowiada polskiemu: „Co słychać?” (w skróconej formie: Wie geki's? — „Jak leci?”) i jest używany mniej więcej tak samo często i w takich samych sytuacjach jak w Polsce — przyp. tłum.