Kompendium Wiedzy geografii55

stach amerykańskich i europejskich — np. Chinatown („chiń skie miasto”).

W przeszłości jako kolonie określano również miejsca zesłania. Pierwsi francuscy kolonizatorzy w Algierii byli w rzeczywistości zesłańcami. Ogólnie znany jest fakt. że większa część współczesnych Australijczyków i Nowozcland czyków to potomkowie Irlandczyków i Szkotów zesłanych przez władze brytyjskie za przestępstwa kryminalne, polityczna niepoprawność, niesubordynację i herezję. Obozy hitlerowskie i łagry radzieckie eufemistycznie nazywano „koloniami pracy wychowawczej”.

Określenie „kolonia” używane jest w mowie potocznej n; określenie wypoczynkowo-rckrcacyjnego obozu dzieci i mlo dzieży. (Patrz hasła: Dominium. Hintcrland. Kolonializm).

KOLONIALIZM

Kolonializm jest to rodzaj polityki państwa — metropolii — mający na celu zdobycie i eksploatację nowych obszarów, ważnych m. in. ze względów strategicznych i ekonomicznych. System kolonializmu ukształtował się w XIX wieku w wyniku rywalizacji państw o nowe posiadłości, przede wszystkim w Azji. Afryce i Oceanii.

Charakterystyczne dla kolonializmu było zupełne niepo-szanowanic praw ludności miejscowej oraz jej instytucji społecznych i kultury'. W swojej istocie kolonializm jest polityczno-ekonomicznym i wojskowym praktykowaniem rasizmu w formie bezpośredniej.

System kolonializmu rozpadł się całkowicie dopiero po II wojnie światowej i dzisiaj dawne kolonie są już państwami niezależnymi, w większości zaliczanymi do grupy krajów rozwijających się. Mimo formalnej niepodległości tych państw obecność gospodarcza byłych metropolii (głównie handlowo--finansowa) jest w nich oczywista. Obserwuje się ogromne wpływy kulturowe i militarne dawnych mocarstw kolonialnych — np. francuskie jednostki wojskowe stacjonują nadal w wolnych krajach afrykańskich, takich jak: Czad. Gabon. Kongo. Republika Środkowoafrykańska i Dżibuti.

Liberia

OCTAN

ATUNDCKt

AJgiw-a

'c mi/

Kornwun,

Gabon

OCE.W

ATLANTYCKI

OCEAN

/.mmi

OCFAh

ATLANTYCKI

OCEAN

/sormi

OCFA\

ATIAKirCKI

Dckolonizacja Afryki (opracowanie M. Baczwarowa)

1 - Senegal, 2 - Togo, 3 - Republika Malgaska. 4 Tunezja. 5 - Benin, 6 - Burkina Faso. 7 Cole d’lvoir (Wybrzeże Kości Słoniowej). 8 - Kongo (Brazaville), 9 Sierra Leone, 10 - Rwanda. 11 - Burundi. 12 - Zanzibar, 13 - Malawi, 14 - Gambia. 15 - Gwinea Równikowa, 16-Gwinea Bissau, 17 - Dżibuti, 18 - Sahara Zachodnia; kraje: a - zależne, b - niepodległe

93