img123 (3)

Rys. 34. Optyczny telegraf „zegarowy”

Rys. 33. Budowa ulepszonego suwaka telegrafu

Przygotowując się do wyjazdu na wakacje lub obóz harcerski, możemy zbudować ulepszony telegraf działający wg wyżej opisanej zasady. Z grubej tektury sklejamy długie pudełko o przekroju prostokątnym, jak na rys. 33. Wewnątrz pudełka i przesuwa się płaska listewka 2 z narysowanymi literkami alfabetu. Nastawiona literka jest widoczna w okienku J wyciętym w ściance tekturowego pudełka. Wewnątrz pudełka jest przymocowana gumka modelarska 4 wciągająca listewkę do wnętrza pudełka.

Jeżeli telegraf jest starannie wykonany, to wszystkie litery alfabetu można zmieścić na listewce długości 18 centymetrów.

Zupełnie inaczej działa prosty fe-legraf optyczny, którego zasadę działania wyjaśniono na rys. 34. Na listewce 1 przywiązanej sznurkiem do gałęzi na drzewie jest przymocowany krążek z ruchomą strzałką 2. Strzałka jest obracana przez dwa sznurki J i 4 przeciągnięte do drugiego krążka ze strzałką 5. Krążek ten może być przymocowany do kołka wbitego w murawę. Przesuwające się sznurki ustawiają strzałkę 2 zawsze w takim samym położeniu, w jakim jest ustawiona strzałka 5.

Najlepiej jeśli górna strzałka 2 będzie pomalowana na czarno, co zwiększy jej widoczność na jasnym tle „nieba”. Patrząc np. przez lornetkę można nadać telegram na odległość kilku kilometrów. Aby nie pomylić się z odczytywaniem położenia strzałki, wykorzystujemy zasadę skojarzeń z położeniem godzinowej strzałki zegara. To znaczy, że wyko rzystujemy w nadawaniu i odbiera niu tylko dwanaście różnych polo żeń strzałki, co wyjaśniono na rys 35.

Ze względu na to, że liter w alfabecie jest więcej, wykonujemy pomocniczą tarczę według rys. 36. Każda cyfra tarczy mieści dwie litery alfabetu.

Z odbiorcą telegramu ustalamy następującą zasadę odczytu: jeżeli nastawiana strzałka telegrafu jest obracana „w prawo" (czyli zgodnie z kierunkiem ruchu wskazówek zegara), to odczytujemy pierwszą napotkaną w polu literę. Na przykład kręcąc w prawo strzałkę zatrzymujemy na godzinie trzeciej — odczyt litera E. Natomiast jeżeli strzałka zatrzymała się również na godzinie trzeciej, lecz obracana była „w lewo", to odczytamy nadanie litery F. Aby się nie pomylić, po nadaniu każdej litery strzałka wraca zawsze na godzinę 12, lecz nie zatrzymuje się nieruchomo, tylko przesuwa się np. dwa razy pomiędzy „wpół do dwunastej a wpół do pierwszej”, a dopiero później zaczyna nadawanie żądanej litery.

Aby mechanizm działał dokładnie, średnice krążków, na których są na-

32