Obraz!9 (5)

i

śtyfabęnzen

p./fwktylcn

Techniczny ksylan (mieszaninę Izomerów) otrzymywano początkowo głownio w procesach koksowania węgla kamiennego, gdzie stanowi produkt ubootny. W ilości ok. 5% zawarty jest w bsnzolu koksowniczym* a w ilości ok. 30* występuje w .olsju lekkim wyodrębnianym przez destylaoję za smoły węglowej. Od lat-sześćdziesiątych podstawowym'prOdlsm ksylanu jest pro-| css reformowania frakcji benzynowych"\(tab. 77).. Z reformatu wyodrębnia' się techniczny ksylen metodę opisaną w p. 4.19. Skład technicznego ksylenu z procesu reformowania przedstawiono w*tab. 84, z której wynika, te składnikami technicznego ksylenu, obok izomerów ksylenu, sąi etylobeasea oraz mele ilośoi węglowodorów a c,-

Tabela 84

Przybliżony okład technicznego ksylenu wyodrębnionego * reformatu

’’ ^1 Węglowodór	Zawartość (* wag.)
o-Ksylen	19-23
m-Ksylon	35-45
p-Ksylen	18-20
Etylobenzen	15-20
Węglowodory aromatyczne cs i wytsze	do 1

Oprócz reformatu. Źródłem ksylenów jest równie! benzyna pirolityczaa (tab. 77). Na ksyleny przerabia się ponadto toluen, gdy! w przemyśle organicznym występują nadwyżki tego związku. W tym calu przeprowadza się reakcję dysproporojonowania toluenu i transalkilowania mieszaniny toluenu z węglowodorami aromatycznymi C_B •

- dysproporojonowania toluenu i

produkt o znacznie większej zawartości ksylenów. Na przykład z mieszaniny .zawiera jącaj 75* mol. toluenu i 25* mol. Itlalkilobęnasnów otrzymują się produkt, w którym wartość stosunku wymienionych wcześniej związków wynosi ok. 3,5. Maksymalną zawartość ksylenów w produkcie (ok. 42* mol.) uzyskuje się wtedy, gdy zawartość węglowodorów aromatycznych c. (głównie triaetylobenzenów) w surowcu wynosi ok. 50* mol. Węglowodory aromatyczne C, wyodrębnia się z reformatów, która mogą zawierać je w ilości do 15* wag. Frakcja c, - obok 1,2,4-trimetylobenzenu - zawiera etylotolueny 1 lzopropylobenzen - kumen.

Wyodrębnienie o- 1 p-keylenu z technicznego ksylanu

V~Do wyodrębnienia izomerów ksylenu z technicznego ksylenu wykorzystuje się metodę destylacji frakcyjnej oraz metodę krystalizacji. Techniczny ksylen podaje się do kolumny rektyfikacyjnej o dutaj ilości półek (rys. 135). Pozostałość z tej kolumny stenowi o-keylen z domieszką

r •	“i t
	lołutn

- transalkilowania toluenu i trimetyiobsnzsnówi

oksyten

p-Nzjśom

mir

kye. 135. Rozdział izomerów ksylanu metodą rektyfikacji i kry*iś^**°J

437

Wymienione procesy przeprowadza się wobec katalizatorów glinokrze-mianowych (zeolitów), w temp. 350-450°C, pod ciśnieniem 2-5 MPa, w atmosferze wodoru. Na wielką skalę zastosowano je w Japonii (od 1969 r. proces Totoray). .Wynikiem dyeproporcjonowanie toluenu jest mieszanina ksylenów i benzenu w stosunku molowym 0,8) gdy zaś przerabia sig surowiec będący mieszaniną toluenu i węglowodorów aromatycznych c_a, otrzymuje aię

1 •ęgloeodory Cg-C*)

¹ • *•'•••» r ■ z l yM *•**)*«» Z." ctlłtali*. >• »•'•••• '"J ' .*■    I z*m.r»x>cjl , I. kry«ł»ll»4l«y » | • ma • • •• •    _

ąrślalfy, 7.    ₄, •    »•    ⁹

• Slaralt

i

436