P1520594

czasu u tajonego pobudzenia, okresu refrakcji, fazy skurczu oraz fazy rozkurczu. W mięśniach zmęczonych obniża się pobudliwość i zmniejsza się amplituda skurczów. Objawy zmęczenia rejestrowane w czasie nadmiernej aktywności ruchowej mięśnia, są paralelne do zmian fizykochemicznych i biochemicznych zachodzących we wnętrzu mięśnia. Te zmiany obejmują m.in. zaburzone przewodzenie impulsu nerwowego w obrębie sarkolemmy, zwiększoną zawartość wody w komórkach, spadek pH, zmniejszenie uwalniania jonów wapnia z siateczki sarkoplazmatycznej i obniżenie wrażliwości elementów kurczliwych na Ca²⁺. Przyczyny zmęczenia mięśnia, to:

1)    wyczerpywanie się zasobów związków wysokoenergetycznych (ATP, fosfo-kreatyna) i substancji zapasowych (glikogen, lipidy);

2)    nagromadzenie się produktów metabolizmu komórkowego (kwas mlekowy, kwas fosforowy);

3)    zmiany w składzie elektrolitów po obu stronach sarkolemmy (wewnątrzkomórkowy wzrost Na⁺ i spadek K⁺);

4)    zmęczenie synapsy nerwowo-mięśniowej (wyczerpanie się zasobów acetylocholiny);

5)    zmęczenie ośrodków nerwowych aktywnych w czasie pracy mięśni.

Nie zawsze wymienione wyżej przyczyny zmęczenia mięśni w jednakowym stopniu uczestniczą w generowaniu tego stanu. W organizmie żywym zmęczenie elementów nerwowych stymulujących mięsień do skurczu wyprzedza w czasie zmiany w samym mięśniu. Taki mechanizm chroni komórki przed całkowitym zużyciem zapasów energetycznych. Kiedy jednak wymagana jest pełna mobilizacja organizmu, to nie zmęczenie ośrodków nerwowych, a raczej rezerwy energetyczne są czynnikiem ograniczającym aktywność ruchową mięśni. Ponadto uważa się, że rola określonej grupy czynników w powstawaniu zmęczenia mięśni zależy od rodzaju mięśnia (białe, czerwone), czasu trwania i intensywności wysiłku (umiarkowany, forsowny) oraz rodzaju stymulacji (ciągła, przerywana).

Całkowite wyczerpanie się materiałów energetycznych jest bezpośrednią przyczyną wystąpienia stężenia pośmiertnego. Po śmierci, w mięśniach dochodzi do skurczu. Z powodu braku ATP potrzebnego do rozdzielenia nitek aktyny i miozyny nie następuje rozkurcz mięśni. Stężenie pośmiertne zanika po kilku-kilkunastu godzinach w wyniku rozpadu białek kurczliwych.

2.1.10. Rodzaje skurczów

2.1.10.1. Skurcze izometryczne, izotoniczne i auksotoniczne

W odpowiedzi na impulsy płynące z układu nerwowego, mięśnie szkieletowe zmniejszają swą długość i (lub) zwiększają swoje napięcie. Skurcz mięśnia połączony ze skróceniem jego długości, przy zachowaniu jednakowego napię-