P3200002

ności jest posługiwanie się przy badaniu i pomiarze uczenia się i pamięci tymi samymi " skaźnikami. Prowadzi to często do zamiennego posługiwania się oboma terminami (Włodarski 1996). Niejasności terminologiczne nie mają jednak istotnego znaczenia dla studiowania przedstawionych w tym rozdziale zagadnień. Dla uniknięcia niepotrzebnych nieporozumień proponujemy czytelnikowi posługiwanie się w trakcie czytania podręcznika wprowadzoną wyżej konwencją znaczeniową terminu „pamięć” bądź inaczej „system pamięci”. Trudnościąo istotnym znaczeniu naukowym jest brak zadowalającego rozstrzygnięcia problemu struktury pamięci. Nie wiemy dotąd, czy pamięć jest systemem złożonym z pewnej liczby podsystemów spełniających funkcje, czy też istnieje wiele systemów pamięci, zwanych tradycyjnie rodzajami pamięci.

Nie podejmujemy prób dyskusji na ten temat ani nie proponujemy żadnego rozstrzygnięcia, gdyż byłoby ono przedwczesne. Kiedy będziemy natomiast posługiwać się nazwą „pamięć” łącznie z jakimś przymiotnikiem (np. epizodyczna, długoterminowa), postąpimy zgodnie z manierą terminologiczną panującą w psychologii, nie przesądzając czy nazwa ta oznacza rodzaj pamięci, podsystem pamięci, czy którąś z funkcji pamięci. W przebiegu aktu pamięciowego można wyodrębnić trzy fazy zwane dawniej procesami pamięciowymi. Faza pierwsza — zapamiętywanie, to kodowanie (rejestrowanie) w pamięci odebranych informacji lub form zachowania się; druga — przechowywanie, utrzymywanie w pamięci powstałego zapisu; trzecia — odpamiętywanie, czyli aktualizacja tego, co zostało zapisane i przechowane.

1. Zapamiętywanie zachodzi w trakcie uczenia się. Odebrane informacje sąkodowa-ne i magazynowane w strukturach neurofizjologicznych zwanych śladami pamięciowy-I mi. Bezpośrednie po odbiorze informacje kodowane są w tym systemie sensorycznym, K który je odebrał. Przypuszczalnie każdy z systemów sensorycznych ma swój odrębny kod I zwany kodem sensorycznym. Czas trwania zapisu w takim kodzie jest bardzo krótki | i wynosi maksymalnie 2-3 sekundy (Włodarski 1996). Po upływie tego czasu część infor-t macji zostaje wyeliminowana a pozostałe, jak przypuszczają niektórzy badacze, zostaje ponownie zarejestrowana w kodzie słuchowym, traktowanym jako uniwersalny dla trwałych zapisów pamięciowych (Kurcz 1995). Wiadomości na temat śladów pamięciowych są jak dotąd niepełne; hipotetycznie wyodrębnia się następujące rodzaje takich śladów: Siady elektryczne, czyli impulsy nerwowe o odpowiednim wzorcu czasowym, krążące w zamkniętych obwodach neuronów zwanych obwodami rewerbacyjnymi. Ślady te są nietrwałe i przypuszczalnie typowe dla zapisów informacji w kodach sensorycznych.

Siady biochemiczne, zmiany w strukturze cząsteczek związków chemicznych obecnych w komórkach nerwowych. Prawdopodobnie udział biorą tu kwasy nukleinowe i niektóre białka, choć bezpośrednie badania biochemiczne nie przyniosły jednoznacznych rozstrzygnięć.

Ślady synaptyczne, dawniej zwane anatomicznymi, są zmianami w przewodnictwie synaptycznym i budowie synaps nerwowych. Na skutek stymulacji neuronów zmieniają się kanały jonowe w błonie presynaptycznej wpływające na ilość wapnia w synapsach. Z tego samego powodu mogą zachodzić również zmiany struktury anatomicznej synaps. Wszystkie te procesy prowadzą do ułatwiania lub utrudniania przenoszenia impulsu nerwowego przez szczelinę synaptyczną, co może znajdować swój wyraz w modyfikacji zachowania się jednostki (Strojnowski 1989).