P3200006 (2)

ich powiązania z pamiętanymi informacjami, próbujemy odszukiwać w pamięci kolejne hasła aż natrafimy na takie, które może wywołać aktualnie żądaną treść. Zapomnienie odpowiedniego hasła nie przesądza jednak zagubienia informacji w pamięci. Można ją próbować odszukać na wiele sposobów, między innymi poprzez łańcuch skojarzeń doń prowadzących, jeśli tylko trafimy w punkcie wyjścia na jedno z ogniw właściwego łańcucha. Typowym przykładem są zabiegi zmierzające do przypomnienia sobie imienia osoby, z którą łączyła nas przelotna znajomość. Jeśli pamiętamy właściwe hasło, takie jak choćby nazwę miasta, w którym mieszka, nazwę uczelni, do której uczęszcza bądź miejsce pierwszego spotkania, mamy szansę poprzez aktualizację któregoś z nich wywołać imię z pamięci. W wypadku braku takich haseł lub niepowodzenia w ich odszukaniu, usiłujemy sobie przypomnieć jakieś zdarzenie z okresu spotkań z tą osobą, melodię, wypowiedzi, krajobraz do momentu uruchomienia ciągu skojarzeń prowadzących do poszukiwanego imienia.

Wygaszanie, opisane w części rozdziału poświęconej uczeniu się, wymieniane jest niekiedy jako przyczyna zapomnienia, choć polega w zasadzie na zaniku nie wzmacnianych reakcji, mimo że ich zapis pamięciowy pozostaje nienaruszony. Można wszakże przypuszczać, że po pewnym czasie zapis ten ulega samoistnej destrukcji, jeśli jednostka nie aktualizuje go poprzez wykonywanie reakcji. Wygaszanie w takim ujęciu jest raczej warunkiem ułatwiającym działanie czynników naruszających zapis pamięciowy niż odrębną przyczyną zapomnienia.

Tłumienie. Znane jako mechanizm obronny odkryty przez S. Freuda, ujawniające się jako utrudnienie lub niemożność przypominania sobie treści wywołującej przykre doznania. Blokowanie w pamięci niektórych treści, głównie własnych przeżyć, myśli i wspomnień czynów, zachodzi na skutek lęku nasilającego się gwałtownie, gdy jesteśmy o krok od ich przypominania sobie. To, co tłumimy, jest zazwyczaj niemożliwe do akceptacji przez nas samych albo, jak nam się wydaje, przez znaczące osoby ze środowiska społecznego. Nie pamiętamy np. okoliczności skojarzonych z ciężkimi przeżyciami, takimi jak odejście czy śmierć kogoś bliskiego, ujawnieniem własnej słabości bądź nieprawości. Ogólnie niepamięć rozciąga się na fakty lub myśli zagrażające naszemu ego. Niekiedy powstałe w ten sposób luki pamięciowe wypełniamy własną zmyśloną interpretacją tych zdarzeń, łatwiejszą do zaakceptowania. Zjawisko to zwane racjonalizacją bardzo często przyjmuje postać wtórnego uzasadniania swego postępowania, oczywiście niezgodnego z faktycznym stanem rzeczy. Ktoś krzywdzący innych ludzi może nie pamiętać tego, co uczynił, natomiast sam ma poczucie krzywdy doznanej od innych. Ktoś inny opuszczony przez partnera życiowego nie dopuszcza do świadomości tego faktu wierząc, że to on sam był inicjatorem rozstania. Tłumienie nie zawsze jest jednakowo silne i niekiedy zablokowane treści mogą się ujawnić albo w postaci jednorazowego aktu (katharsis), albo stopniowo, najczęściej na skutek umiejętnie prowadzonej psychoterapii.

Zaburzenia czynności mózgu. Mogą mieć charakter incydentalny, na skutek doznanych wstrząsów mózgu iub trwały, wywołany przez schorzenia centralnego układu nerwowego. W pierwszym przypadku obserwujemy zjawisko zwane amnezją wsteczną, czyli gwałtowne zapominanie tego, co zdarzyło się bezpośrednio przed doznanym