SA400123

manizmeni ujęcie zagadnienia wojny toczonej w obronie kraju jako jedynej dopuszczalnej i punktu widzenia etyki wojny sprawiedliwej, przy równoczesnym stanowczym potępieniu wszelkich wojen zaborczych. Ponadto daje ona odznaczające się wielką troską o całość i niepodległość państwa polskiego rady, dotyczące wzmocnienia obronności kraju, zwiększenia jego sił zbrojnych, wychowania i wyszkolenia żołnierzy i dowódców.

Wkrótce po rozważającej sprawy wojny i wojska z ogólnopolitycznego punktu widzenia pracy Modrzewskiego ukazało się drukiem w Tarnowie w 1558 r. fachowo-wojsko we dzieł-dowódców rot, czyli oddziałów konnych i pieszych, a wreszcie ujmuje w rodzaj regulaminu obowiązki żołnierzy oraz towarzyszących wojsku cywilnych furmanów, wynajętych do przewożenia dział, amunicji i innego sprzętu wojennego. Osobne przepisy dotyczą ciągnących za wojskiem przekupniów. Zaopatrywali oni w żywność żołnierzy, ci bowiem otrzymywali jedynie żołd, za który musieli się sami wyżywić.

Na koniec Tarnowski rozważa możliwości reformy skarbowo-wojskowej, polegającej przede wszystkim na zdobyciu większych funduszów na wojsko, przez obłożenie wszystkich warstw społecznych odpowiednimi podatkami.

Piechota i rajtaria polska moderowana na wzór cudzoziemski, połowa XVI w.

ko słynnego hetmana Jana Tarnowskiego, zwycięzcy spod Obertyna. Nosi ono łaciński tytuł Consilium rationis bellicae (Rada sprawy wojennejl ale napisane jest, podobnie jak praca Laskiego, po polsku. Jest ono dla nas tym cenniejsze, że Tarnowski napisał je pod koniec życia, w oparciu o bogate doświadczenie uzyskane w czasie pełnienia obowiązków dowódcy całej armii polskiej. Autor w zwięzłym ujęciu przedstawia najpierw sprawy organizacji wojska i związanych z jego utrzymaniem kosztów. Następnie omawia szczegółowo obowiązki hetmana. Tu znajduje się również wiele wskazówek dotyczących sztuki wojennej, m.in. liczne rady w sprawie walk z Talarami. Sporo uwagi poświęca hetman taktyce przemarszu wojska oraz zwijaniu i rozwijaniu obozu warownego. Dalej pisze o obowiązkach

Dodatek do pracy stanowi Nauka kładzenia obo-zu, czyli wykład sposobów zataczania taboru, zaopatrzony niegdyś w niezachowany dziś rysunek obozu.

Następna polska praca o tematyce wojskowej została napisana przez Marcina Bielskiego, który był również autorem Kroniki wszystkiego świata. Jego praca wojskowa zatytułowana Sprawa rycerska została wydana drukiem w Krakowie w 1569 r. Ma ona nieco inny charakter niż dzieła Łaskiego i Tarnowskiego, zajmuje się bowiem głównie historią wojskowości, najwięcej miejsca poświęcając wojsku i sposobom wojowania starożytnych Greków, Macedończyków i Rzymian. Znaleźć w niej jednak można również sporo wiadomości dotyczących spraw bliskich społeczeństwu polskiemu XVI w.,