Scan 140410 0098

Agencje próbują radzić sobie z dużą płynnością kadr, wynoszącą ok. 25-30 proc. rocznie, za pomocą umów kneblowych. Pracownicy agencyjni zwykle najpierw w swym kraju ojczystym podpisują umowę na 300 godzin pracy, potem przyjeżdżają do Czech i po dwóch miesiącach podpisują z tą samą agencją drugą umowę.

Znaczące wahania rozmiarów produkcji z jednej strony powodują ogólne poczucie niepewności, ale z drugiej skłaniają też do braku lojalności wobec firmy. Skrajna prekaryzacja migrantów zarobkowych, gwarantująca przedsiębiorstwu szybkie dostosowanie do wymagań produkcyjnych, usprawiedliwiana jest również przez pewną część pracowników zatrudnionych na czas nieokreślony. W fabrykach krąży wiele fałszywych informacji

0    różnych grupach i występuje ogólny niedostatek komunikacji. Dodatkowo pracownicy zatrudnieni na stałe nie chcą pracować razem z pracownikami agencyjnymi: „Nie lubię pracować razem z agencyjnymi, bo nigdy nie wiadomo, czy wykonają normę” (Altan, zatrudniony na czas nieokreślony z Mongolii, Pardubice 2.09.2012 r.).

Chwilami wydaje się, że międzynarodowy personel nie jest w stanie ze sobą współpracować. Pozostaje raczej podzielony na odrębne grupy „etniczne”. Dla Foxconna kluczowe są „communities”, które służą zapewnieniu współpracy siły roboczej, często nierozumiejącej miejscowego języka,

1    kontrolowaniu zachowań pracowników przez kadrę zarządzającą średniego szczebla. Chociaż stosunki w łonie własnej „community” pomagają też migrantom zarobkowym w uzgadnianiu form sprzeciwu wobec tempa pracy narzuconego przez menedżment.

Różne warunki pracy

Wymiar czasu pracy regulowany jest w różny sposób zależnie od wymagań danego przedsiębiorstwa. Pracownicy tymczasowi pracują jednak dłużej niż zatrudnieni na czas nieokreślony. Kryzys doprowadził do zmiany systemu określającego wymiar czasu pracy, zgodnie z którym zatrudnieni dzielą się na trzy duże grupy: 1) zatrudnionych w Foxconnie, pracujących osiem godzin na zmianach dziennych, czasem też nocnych, których tydzień roboczy wynosi 37,5 godzin; 2) zatrudnionych w Foxconnie, pracujących przez trzy 12-godzinne zmiany w tygodniu, w dzień lub w nocy i gotowych do pracy przez dalszych dwanaście godzin w tym samym tygodniu; 3) pracowników agencyjnych, pracujących prawie zawsze na 12-godzinnych zmianach przez pięć lub więcej dni w tygodniu, z wyjątkiem okresów, kiedy jest mało zamówień. Taki wymiar czasu pracy jest dopasowany, z grubsza rzecz biorąc, do czeskiego prawa pracy, które przewiduje maksymalnie 48 godzin pracy w tygodniu z nadgodzinami włącznie. To osiem nadgodzin w tygodniu lub 416 nadgodzin rocznie.

Praca odbywa się więc w ramach zmian 8-godzinnych lub 12-godzin-nych. Pracujący na zmianach ośmiogodzinnych mają 22 dni urlopu rocznie, a pracujący na zmianach 12-godzinnych - 15 dni. Nadgodziny tych pierwszych płatne są od godziny, natomiast czas pracy tych drugich rozliczany jest w ramach systemu kont czasu pracy. System ten działa od około dwóch lat i oparty jest na porozumieniu ze związkami zawodowymi, które z góry zakłada zmienność wymiaru czasu pracy. Osoby pracujące na zmianach 12-godzinnych muszą przepracować w sześć miesięcy łącznie 930 godzin. Jeżeli pracują krócej, również otrzymują wynagrodzenie za 930 godzin, a jeżeli pracują więcej, mają płatne również nadgodziny. Praca w soboty i niedziele nie jest jednak traktowana szczególnie, ponieważ w tygodniu nie ma już różnicy między dniami powszednimi a weekendem. Ponadto podział na zmiany pozwala wyznaczać do pracy tych pracowników, którzy mają na koncie zbyt mało godzin, a przejściowo pomijać takich, którzy już ich przepracowali wystarczająco dużo. Jeżeli firma ma mało zleceń, to zatrudnieni pracują krótko, a potem brakujące godziny rozliczane są poprzez konta czasu pracy. System kont przepracowanych godzin określony jest więc przez wielkość zleceń realizowanych w produkcji. Gwarantuje on z jednej strony płace miesięczne na stałym poziomie, a z drugiej strony przywiązuje do firmy pracowników, którzy mają na koncie znaczne ujemne saldo przepracowanych godzin. Są oni potem do niej przywiązani przez dłuższy czas, gdyż muszą nadrobić brakujące godziny.

Pracownicy agencyjni pracują prawie wyłącznie w systemie zmian 12-godzinnych, w dzień i w nocy, jest to jednak dla nich normalny czas pracy. Te zmiany odpowiadają zmianom w fabrykach chińskich i ułatwiają organizację pracy, a także redukcję kosztów. Mogą jednak prowadzić do dużej fluktuacji kadr w fabryce. Zmiany przerywane są dniami wolnymi, tak że pracownicy nie pracują więcej niż cztery do pięciu kolejnych dni. Zastąpienie 8-godzinnego dnia roboczego 12-godzinną zmianą zawsze sprawia, że staje się on bardzo ciężki do wytrzymania, głównie ze względu na intensywność rytmu pracy. Pracownicy agencyjni uskarżają się jednak często, że pracują zbyt mało. Istotnie część personelu, jakim dysponuje przedsiębiorstwo, pracuje tylko na wezwanie. W dniach, kiedy nie pracują, pozostają w internatach i nie opuszczają miasta, a kiedy produkcja jest niska, agencje odwożą ich na pewien czas do domu i przywożą dopiero wówczas, kiedy występuje na nich zapotrzebowanie.

Oprócz różnic dotyczących czasu pracy są jeszcze różnice w płacach. Pracownicy Foxconna otrzymują stawkę godzinową w wysokości około 3,5 euro lub 600 do 700 euro miesięcznie, podczas gdy pracownicy agencyjni