Obraz (632)

3. Budowa zdania

Jeżeli wypowiedzenie składowe podrzędne ma charakter pytania zależnego, które pojawia się jako konieczne uzupełnienie formy czasownika z wypowiedzenia nadrzędnego, form zaimków znajdujących się na początku takiego wypowiedzenia podrzędnego nie bierze się pod uwagę przy opisie charakteru zespolenia i dlatego w takim wypadku traktuje się wypowiedzenia podrzędne jako zespolone bezspójnikowo, a sygnałem zespolenia jest wtedy (na piśmie) przecinek, por. VI.3.3.2.

Oto przykłady takich wypowiedzeń:

Zdziwiło mnie, dlaczego powiedziałaś mi o swoich kłopotach. Zastanawiam się, po co Marysia wyjechała nagle do Krakowa. Kupię ci, co zechcesz.

Dowiem się od Janka, o co chodzi Marysi.

W wypowiedzeniu nadrzędnym połączonym z wypowiedzeniem podrzędnym spójnikowo lub bezspójnikowo mogą wystąpić (niekiedy muszą) formy zaimka TO, które nazywa się zapowiednikami zespolenia łub korelatami.

Oto przykłady takich wypowiedzeń:

Zastanawiam się (nad tym), po co Marysia wyjechała nagle do Krakowa. (To) od dawna było dla mnie jasne, że swoją ekstrawagancją chcesz zwrócić na siebie uwagę otoczenia.

Przyszedłem tu tylko (po to), żeby dotrzymać ci towarzystwa.

Chodzi o to, że samochód jest własnością Marysi.

W trzech pierwszych przykładach formy zapowiedników są w nawiasach, ponieważ nie muszą być składnikami tekstu. Natomiast w czwartym przykładzie forma korelatu jest obligatoryjna, por.:

* Chodzi, że samochód jest własnością Marysi.

3.4. Typy wypowiedzeń składowych

Typy wypowiedzeń składowych omówimy na naturalnych przykładach wypowiedzeń złożonych z dwóch składników, w wypowiedzeniach wielokrotnie złożonych bowiem zawsze mamy do czynienia z kombinacjami tych typów w różnych układach.

468