P1010176 (2)

166

Na siedliskach borowych do uprawy sosnowej, założonej np. w więżble 1,2 x 0,4 m, Puchalski (1970) zaleca wprowadzać grab jako co piątą w każdym drugim rzędzie, w więźbie 2,4 x 2,0 m; daje to 2080 sztuk sadzonek na 1 ha. Można też wprowadzać go jednostkowo (skupienia odpowiadające stoisku 1 dojrzałego graba tj. 10—30 m²), równomiernie wśród sosny.

Grab jest także niezbędnym składnikiem drzewostanów lub kęp dębowych. Obecność graba w większych skupieniach dębu (m.in. na siedlisku boru mieszanego świeżego i lasu mieszanego) sprzyja hodowli wartościowych, sortymentów dębu. Wprowadzanie graba następować może równocześnie z wprowadzaniem dębu, przy utrzymaniu tego pierwszego gatunku w dolnej warstwie, bądź w ramach poprawek lub uzupełnień, czy też w formie podsadzeń i podsiewów przy tworzeniu dolnego piętra.

Najodpowiedniejszą porą sadzenia jest późna jesień lub wczesna wiosna przed rozwojem pączków.

Grab cechuje duża zdolność dawania odrośli z pnia i pniaka. Dlatego byl on jednym z głównych gatunków w lesie odroślowym. Obecnie jednogatunkowe drzewostany grabowe ze znacznym udziałem drzew pochodzenia odroślowego \ z nasion (lasy połączone) są wynikiem złej gospodarki (np. nieodnowione powierzchnie po wyciętych drzewostanach dębowych, bukowych czy też mieszanych na siedliskach grądowych). Znane są one m.in. z okolic Jeziora Rożnowskiego i ze względu na małą wartość gospodarczą wymagają przebudowy i przemiany (Fabijanowski i in. 1981, Jaworski 1981).

XIX. KLON — Acer L.

W naszych lasach występują trzy gatunki klonów: klon jawor (Acer pseudoplatanus L.), klon zwyczajny (A. platanoides L.) i klon polny (paklon) (A. campestre L.).

1. Występowanie

Jawor

Drzewo środkowej i południowej Europy (ryc. 34). Nie występuje tylko w środkowej i południowej Hiszpanii, na Wyspach Brytyjskich oraz w zachodniej i północnej Francji. Północna granica zasięgu przechodzi przez środkową Francję, północno-zachodnie Niemcy i wzdłuż moren czołowych ostatniego zlodowacenia. W Polsce osiąga północno-wschodnią granicę zasięgu, która biegnie od Kalisza, przez Opoczno, Skarżysko, Lublin i Chełm. Wschodnia granica dociera do Ukrainy Zachodniej, a południowa obejmuje Bałkany. W tej części swojego areału granica jawora zbliża się do zasięgu jodły. Swoim zasięgiem obejmuje też Kaukaz i Małą Azję (Rubner 1960).

Górna granica sięga w górach Harzu i Turyngii wysokości 830 m npm, w Lesie Bawarskim 1320 m npm, w Szwajcarii (Wallis) 1980 m npm. Optymalne warunki stwarzają mu stanowiska na obszarach górskich Alp oraz gór byłej Jugosławii (Materiały ETH).

W Polsce występuje w Krainach: Y VI, VII i VIII oraz dzielnicach Krainy III i iy przylegających do wymienionych krain. Oderwane stanowiska znajdują się nad Zalewem Szczecińskim oraz w rejonie Bydgoszczy, Torunia i Olsztyna. W Karpatach sięga średnio do 1240 m npm, maksymalnie w Tatrach do 1570 m npm, a w Sudetach do 1320 m npm. W Bieszczadach dochodzi z bukiem do górnej granicy lasu (Zarzycki 1963). Tworzy tam także — na przykład pod Kre-menerosem —lite drzewostany.

Klon zwyczajny

Zasięgiem swoim obejmuje Europę środkową i część Europy zachodniej (ryc. 34). Brak go: na Wyspach Brytyjskich, w zachodniej, środkowej i południowej Francji, na terenie północnych Niemiec, w Hiszpanii (z wyjątkiem Pirenejów) i w południowej części Włoch. Na północy sięga do południowej części Półwyspu Skandynawskiego i południowej Finlandii. Na wschodzie dochodzi do Uralu. Rośnie też na Kaukazie, Krymie i w Azji Mniejszej (Rubner 1960). Najwyższe stanowiska osiąga w Alpach Bawarskich: średnio około 1000 m npm, maksymalnie 1025 m npm. Warunki optymalne znajduje na wschodnich obszarach nadbałtyckich (Materiały ETH). W Polsce na niżu występuje na terenie całego kraju. W górach sięga wysokości 1100 m npm (Pawłowski 1952).