skanuj0244 (4)

Kąt zawarty między tą wypadkową a siłą normalną nazywa się kątem tarcia. Jeśli więc F = |F_t|, to

(10.14)

a więc tangens kąta tarcia stanowi wartość współczynnika tarcia ślizgowego.

v

Rys. 10.25. Schemat tarcia ślizgowego po płaszczyźnie poziomej

Współczesne badania nad tarciem charakteryzują się tym, że od pomiarów sił F_t i F_n (w celu obliczenia fi) przechodzi się do prób zapisu tego procesu w postaci zależności fi od parametrów styku i warunków ruchu. Prowadzone badania tribologiczne wykazują, że opory tarcia suchego i mieszanego są spowodowane również: ścinaniem styków nierówności współpracujących powierzchni, twardością warstwy wierzchniej, wytrzymałością na ścinanie itd. Coraz wnikliwsze dociekania nad naturą procesu tarcia pozwalają na przewidywanie jakości i wartości tarcia — co uznaje się za podstawowy cel tribologii w aspekcie jej znaczenia dla konstrukcji i eksploatacji maszyn.

Na podstawie wyników badań tribologicznych, prowadzonych przez różnych uczonych, wyprowadzane są prawa tarcia w innej postaci, np.:

(10.15)

gdzie R_t — wytrzymałość na ścinanie współpracujących materiałów, HB — twardość warstwy wierzchniej, (p — średni kąt nachylenia mikronierówno-ści do kierunku siły stycznej.

(10.16)

gdzie R_e — granica plastyczności warstwy wierzchniej.

(10.17)

gdzie R_ł0 — wytrzymałość metalu na ścinanie przy naprężeniach normalnych równych zeru, k — miara wzrostu zmian naprężeń stycznych wraz ze wzrostem naprężeń normalnych

244