skanuj0407

tworzą człony: łożyska — wał wykorbiony — korbowód — tłok — tuleja cylindra (korpus). Zespoły par tworzą często bardzo złożone łańcuchy kinematyczne, np. w układach napędowych obrabiarek (rys. 11.38 i 11.39). W zależności od liczby członów i liczby par kinematycznych można określić liczbę stopni swobody łańcucha, czyli tzw. ruchliwość mechanizmu. Dla łańcuchów płaskich, w których tory ruchu poszczególnych członów leżą w jednej płaszczyźnie, ruchliwość mechanizmu określa zależność w = 3 (w— 1) — 2p₅ —1/?4    (16.2)

w której:

w — ruchliwość (stopień ruchliwości) mechanizmu płaskiego, n — liczba członów, p₅ — liczba par klasy V,

Pa — liczba par klasy IV.

W budowie maszyn są stosowane różnorodne mechanizmy, które w zależności od ich konstrukcji i zasad działania można podzielić na mechanizmy:

•    ruchu obrotowego (zębate, cierne, cięgnowe),

•    śrubowe,

•    dźwigniowe (wraz z korbowymi i jarzmowymi),

•    krzywkowe,

•    o przerywanym ruchu członu biernego (m.in. zapadkowe, tzw. krzyż maltański),

•    z elementami sprężystymi i inne.

16.2. Mechanizmy dźwigniowe

Podstawowym mechanizmem dźwigniowym jest czteroczłonowy łańcuch dźwigniowy, składający się z czterech członów połączonych ze sobą przegubowo w węzłach (rys. 16.3). Mechanizm ten jest nazywany czworobokiem przegubowym. Składa się on z podstawy 1, ramion 2 i 4 oraz łącznika 3. Poszczególne człony czworoboku przegubowego są sztywne, a ich długości niezmienne, zatem ruchy członów odbywają się po ściśle określonych torach, zależnych m.in. od wymiarów członów.

Korbą nazywa się ramię czworoboku, które może wykonywać pełne obroty, wahaczem zaś — ramię, które wykonuje tylko ruchy wahadłowe. W zależności od doboru długości poszczególnych członów czworoboku moż-

407