Tucholska6

204 ® tan j &*.    nJCNOL    _•

Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne, a w najnowszej rewizji podręcznika (DSM III    1987 s.32-32) kryteria diagnostyczne

upośledzenia umysłowego są sfonnuiowane w sposób następujący:

a)    Znaczące.--obniżenie ogoi.nego funkcjonowania intelektualnego: II 70 lub poniżej w indywidualnych testach.inteligeńćji (u niemowląt kliniczna ocena znaczącego obniżenia funkcjonowania intelektualnego, ponieważ dostępne testy inteligencji nie dostrczają liczbowych wartości ilorazu inteligencji).

b)    Współ występowanie-deficytów- lub zaburzeń.....w z a chowaniu adaptacyjnym.

rozumianym jako osobi sta e t e k..t y wno ś c w r e a lizać j i. ,'s tą wi a n y ę h..,.. j. ę d n o -stce wymagań z uwagi na. wiek i środowisko społeczne.,w._:.takięh obszarach jak: sprawności, .społeczne, odpowi edżi alhóść, komuni kowanie się i obsługiwanie .siebie, niezależność osobista i finansowa. " ' ^

c)    Pojawienie się przed 18 rokiem życia.

3- Klasyfikacja upośledzenia umysłowego

Nowa czterostopniowa klasyfikacja upośledzenia umysłowego zaproponowana przez Amerykańskie Towarzystwo do • Spreiw ;Upośledze-rr nia Umysłowego a wprowadzona przez Światową Organizację Zdrowia obowiązuje w Polsce od 1 stycznia 1968 rokuT Eliminuje ona dawną tradycyjną, trzystopniową klasyfikację, w której poszczególne kategorie odchylenia od aktualnej normy określano terminem: debilizm, imbecyłizm, idiotyzm.

Podstawą klasyfikacji jest poziom rozwoju umysłowego wyrażony przy pomocy ilorazu inteligencji. Jak zostało wcześniej zaznaczone, poszczególne _; stopnie upośledzenia wyróżnia się w zależności od liczby odchyleń standardowych od średniej w pomiarze zdolności umysłowych. UwzględńieJąc obowiązującą również i u nas. od stycznia 1980. -rokuwersję Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób... włączającą pogranicze upośledzenia do szeroko rozumianej normy obecnie przyjmuje- się, ±e;upośledzenie umysłowe ,,rozpoczyna ._;się _.od_2. ...odchyleń standardowych [w kierunku bieguna , minusowego;.ji-, od-,, średniej , . zaś. , poszczególne stopnie rozpoznawane są odpowiednio: _% > :    ~ ..h- .-U-

1.    stopień lekki - '    poziom umysłowy między' dwoma a trzema

odchyleniami;- .    ^;    ■ ■ ■■■    - •

2.    stopień umiarkowany - poziom umysłowy między trzema a czterema

odchyleniami; . .

3.    stopień znaczny - poziom umysłowy, między czterema a pięcioma

odchyleniami standordowymi;

4.    stopień głęboki -    poniżej pięciu odchyleń standardowych.

Bazujęc na tych powszechnie przyjętych zasadach Klasyfikacji wyznaczono iloraz)'' graniczne mięazy normę a upośledzeniem oraz w poszczególnych stopniach upośledzenia. .Dla przypomnienia podaję, że ilorazy graniczne przybierały rożny wartość w zależności od średniej i odchylenia standardowego stosowanej techniki pomiaru (por. tabela nr 1).

Tabela 1.

Tradycyjna klasyfikacja upośledzenia umysłowego oparta na średniej 100 i odchyleniu standardowym 15.    ~

Stopień upośledzenia	1.1.
leski	55-69
umiarkowany	4-0-54
znaczny	25-39
głęboki	0-24

*

flAjjdottJL

Opracowane według tych zasad podziały sę dostępne w polskiej literaturze psychologiczej i można je znaleźć w pracach Kostrzewskiego i Wslda <1981); Bogdanowicz (1965); Walda <1987); Walda i Stommy <1989).

Ustalone w oparciu o przyjęty model klasyfikacji odpowiednie przedziały ilorazów inteligencji obecnie uległy pewnym modyfikacjom. Wprowadzone zmiany nie są bliżej znane polskiemu czytelnikowi, warto więc zwrócić na nie uwagę.

Powodów odstępstwa od przyjętego modelu teoretycznego jest kilka. Skoncentruję się na- najważniejszych. Współcześnie coraz częściej nawięzuje się do tych poględów, w których stwierdza się, że populacja upośledzonych umysłowo nie stanowi grupy homogenicznej, lecz jest heterogeniczny. Już w 1933 roku Lewis na podstawie badań klinicznch wyodrębnił dwa typy niedorozwoju:., patologiczny i kulturowy. Typ patologiczny jest uwarunkowany różnymi czynnikami patologicznymi jak urazy, stany zapalne, kiła, niedoczynność tarczycy itp. W typie kulturowym nie stwierdza się uwarunkowań

patologicznych,.........a. _.uposj^dz^n_ie__:,_r jest " jedynie skrajny odmianę

normalnej..... zmienności zdolności umysłowych" . <por. Ciarkę 1969) .

Aktualnie coraz silniej zaznaczają . się tendencje podziału upośledzenia na dwie grupy" na up oś1ed z en i e r lżejsze (które obejmuje stopień lekki upośledzenia) oraz głębsze (obejmuje przypadki umiarkowanego, znaczengo i głębokiego upośledzenia umysłowego). 2nalazło to wyraz w IX wersji Międzynarodowe j