Wykłady z polskiej fleksji0

122

l'i zegląd leksemów nieodmiennych

Spójniki centralne, szeregowe, przestawne, nircimtlr nlit-lągle przestawne, początkowe, inkorporowane - różne klasy spójników wyodrębnione ze względu na ich pozycję w stosunku do łączonych przez nie składników, zob. 7.2.

Ćwiczenia

1.    Które z następujących zdań zawierają przyimek JAK, a które spójnik JAK? Uzasadnij odpowiedź.

(a)    Jestem słaby jak dziecko.

(b)    Żal mit się zrobiło tego człowieka, płaczącego teraz Jak dziecko.

(c)    Nigdy nie spotkałam kogoś takiego jak on.

(d)    Nie chciała się zadawać z takimi jak on.

(e)    Starał się, jak mógł.

(tj Pogoda będzie podobna jak wczoraj.

(g) Jak się później okazało, dowody były spreparowane.

2.    Które z następujących zdań zawiera przyimek JAKO, a które spójnik JAKO? Uzasadnij odpowiedź.

(a)    Mowa tu o stanach określanych jako depresyjne.

(b)    Jako producenta interesują mnie twórcy oryginalni, operujący własnym stylem.

3.    Które z następujących zdań zawierają przyimek NIŻ, a które spójnik NIŻ? Uzasadnij odpowiedź.

(a)    Taniej jest zapobiegać niż leczyć.

(b)    Kolej podziemna jest w wielu miastach mniejszych niż Warszawa.

(c)    Wszystko potoczyło się inaczej, niż myślałem.

(d)    Wolała jechać pociągiem niż autobusem.

4.    Które z następujących zdań zawiera przyimek NIEOPODAL, a które przysłówek I NIEOPODAL? Uzasadnij odpowiedź.

(a)    Obdarty pastuch przysiadł nieopodal na kamieniu.

(b)    Źródło bije u stóp skały nieopodal małego mostka.

5.    Czy kryteria wyboru między formami w - we oraz z-ze, opisane w 7.1.5 (punkty 2 i 3)J dają się wyrazić ortograficznie, a nie fonetycznie? Inaczej mówiąc, czy możesi sformułowanie: „Forma we występuje regularnie przed wyrazami zaczynającymi się zbiegiem dwóch spółgfosek (...)” zamienić na: „Forma we występuje regularnie przed! wyrazami zaczynającymi się zbiegiem dwóch liter (...)”?

6.    Zakwalifikuj następujące spójniki do grup wymienionych w 7.2: ALBOWIEM: BĄDŹ; CHOCIAŻ: GDYBY..., TO...; LECZ; NIE..., ALE...: MIANOWICIE; NIŻ: TOTEŻ; WSZAKŻE; ZANIM: ŻEBY.

7.    Scharakteryzuj łączliwość składniową następujących przysłówków: JEDNOGŁOŚNIE, NIESAMOWICIE 1 ‘w sposób budzący niepokój’, N1ESAMOWICIE2 ‘bardzo’, WYSOCE, ZNACZNIE, NA BOSAKA.

8.    Które spośród form wyróżnionych w następujących zdaniach są partykułami, a które I przysłówkami?

Pranie całkiem wyschło.

Czy nie mogę choć jeden dzień trochę odpocząć?

Dopiero teraz przypomniał sobie, że nie nakleił znaczka.

Niech sobie pobryka do woli. później sam się uspokoi.

Wykrzykniki    123

Dziś pracujesz tu. jutro tam.

Już Arystoteles zaobserwował, że eunuchowie nigdy nie łysieją.

Trzykroć biegli i trzykroć wracali.

Chciałem tylko powiedzieć, żje masz świetną figurę.

1 Które spośród form wyróżnionych w następujących zdaniach są partykułami, a które

I spójnikami ?

Ta kobieta była prawie brzydka, poza tym stara i bez żadnego wdzięku.

Ranki są zimne, przecież to już październik.

Pieniądze się odnalazły, tyle że nie wszystkie.

Poznaję ten glos, wszak to nasz sąsiad.

I < unity do dalszych studiów

łeśli korzystasz z Internetu, zajrzyj na stronę Redakcji Słowników Języka Polskiego PWN o adresie http://slowniki.pwn.pl. Jest tu dostępny niewielki korpus tekstów współczesnej polszczyzny. Posługując się wyszukiwarką korpusową, znajdź przykłady użycia wokalicznych fiu iii przyimkowych we i ze. Porównaj je z informacjami podanymi w punkcie 7.1.5 lego Jlizd/iału. Czy informacje te zdają sprawę ze wszystkich faktów, które znalazłeś w korpusie?

■

I W taki sam sposób wyszukaj przykłady użycia spójnika BOWIEM. Sprawdź, czy ■Ulecenie wydawnictw poprawnościowych, aby używać go raczej wewnątrz drugiego zdania ni ratuędzy zdaniami, jest uzasadnione jego frekwencją w korpusie.