IMAG0738 (3)

VII

Praca dra Jana Jakóbca ma swoje zalety, ąle ma też i wady. Pierwsza z nich wyrosła stąd, iż tłumacz, dobry germanista, znał język niemiecki, znał literaturę niemiecką piękną i historyczną, ale nie zajmował się filozofią niemiecką. System filozoficzny Herbarta był dla niego czymś obcym. Dlatego natrafił na wielkie trudności przy tłumaczeniu Zarysu, borykał się z nimi z wielką wytrwałością, tłumaczenie doprowadził do końca,; ale nie może ono zadowolić tego, kto zna filozofię Herbarta, i nie może doprowadzić do jej zrozumienia tego, kto jej nie zna. W wielu miejscach widzimy, że tłumacz nie rozumiał różnych subtelności czy zawiłości dość trudnego — trzeba to przyznać. — stylu swojego autora. Jakżeby mógł je zrozumieć czy? telnik; chcący poznać Herbarta poprzez to tłumaczenie? -

A oto na dowód; kilka przykładów.

Zarys zaczyna się w niemieckim oryginale takim zdaniem: „§ „1. Der Grundbegriff der Pddagogik ist die Bildsamkeit des Zfjglings”. W tłumaGge;mu> dra J. Jakóbca to zdanie brzmi: „Zasadniczym pojęciem. pedagogiki jest zdolność kształtowania wychowanka”. Nie jesfefedofes^^łumaczenie, bo zmienia myśl autora. Jlerbart mówi m tpgą* ^wychowanek jest plastyczny, czyli ukształcalny; jego tłumacz powiada, że nauczyciel może go kształtować. Nie jest to ta sama myśl, zdolność bowiem nauczyciela do kształtowania wychowanka zależy nie tylko od podatności wychowanka na wpływy kształcące, lecz również od innych warunków, np. od stanu zdrowia nauczyciela, jego talentu, wykształcenia, Uposażenia, usposobienia itp. O tym wszystkim Herbart nie mówi w tym zdaniu. On tylko stwierdza, że wychowanek ma pewną cechę, że mianowicie jest ukształcalny. Dlatego też w nowym tłumaczeniu to zdanie brzmi: „Podstawowym pojęciem pedagogiki jest ukształcalność wychowanka”.

Drugi przykład. W języku niemieckim są dwa rzeczowniki: Geist i Gemiit. Obydwa mają dużo różnych znaczeń. Dla obydwu słowniki podają, że im w języku polskim odpowiada między innymi rzeczownik: umysł. Tak też je dr J. Jakóbiec tłumaczy.

I Geist — to u niego umysł, i Gemiit — umysł. Tymczasem w psychologii Herbarta i w języku wielu innych filozofów nie-