IMAG0760 (5)

XXIX

wu wcielać te wartości w psychikę władców i obywateli. Jak tego dokonać, gdy nie ma jednego systemu filozóiieznęgs^ leci są dwa systemy: teoretyczny i praktyczny, wobec czegoś teoretyczna psychologia pozbawiona jest związku z normatywną/este-tyką, a więc i z etyką?

Jeden jest tylko ratunek: trzeba zbudować most przez prze¹-paść odcinającą filozofię praktyczną od teoretycznej. Do zbudowania tego mostu powołane są — według Herbarta — trzy dyscypliny: pedagogika, polityka i filozofia religii. Powołane są do tego doniosłego dzieła dlatego, że każda z nich buduje się zarówno na ontologicznej psychologii, jak na Wartościującej filozofii praktycznej.

Teraz " rozumiemy, dlaczego Herbart tak cenił pedagogikę, dlaczego tak usilnie pracował, aby z niej zrobić naukę. C^y.ten cel osiągnął? — i tak, i nie! Pchnął ją niewątpliwie w kierunku unaukowienia, ale naUki odpowiadającej naszym współczesnym wymaganiom z niej. nie zrobił; bo i za wcześnie na to było w 1806 r., a nawet jeszcze w. r; 1841.

Zrobił ją natomiasti to swoją filozofią. Boć i nauki pomocnicze jego > pedagogiki: psychologia i etyka, nie są jeszcze naukami według współczesnych wymagań, lecz działami .^erbartowskiej filozofii, i zbudowany na nich system pedagogiczny pomimo cennych wskazówek opartych na obserwacji jest raczej częścią przestarzałej obecnie filozofii niż nauką.

Wynika stąd, iż chcąc zrozumieć Zarys wykładów pedagogicznych trzeba przede wszystkim wiedzieć, jakie są jego założenia filozoficzne.

Przystępuję do wprowadzenia czytelnika w te sprawy.

3. Metafizyka

Chciałoby się zacząć od psychologii. Jednakże psychologia Herbarta zbudowana jest na metafizyce.

Mistrzem Herbarta w tej dziedzinie był, jak już wiemy,

J. G. Fichte. Dla Fichtego byt to nasza działająca i twórcza jaźń, a świat rzeczy to świat tworów jaźni. Ona jest bytem