image144 (5)

U. NJsemitrło Ktndcrnw akehte, Wjtł/iwa 2(Kl?. ISBN WX.H3-G0M7.n-4c by WAIP2II07

Planowanie sprawdzianu 287

taksonomii celów dziedziny poznawczej, a więc zwykle nauczyciel zadaje mu pytania sprawdzające zrozumienie wiadomości.

Odpytywanie jest serią pytań nauczyciela reprezentujących pewien zakres treści kształcenia oraz ustnych, bezpośrednich odpowiedzi ucznia. Ma zalety i wady pogadanki (r. 8): ożywia przebieg zajęć, ale strukturyzacja treści jest wyłącznie dziełem nauczyciela, a uczeń jest skazany na podążanie za jego myślą, bez możliwości własnego ujęcia tematu. Mimo prostoty tej metody lista błędów popełnianych w jej stosowaniu przez początkujących nauczycieli jest długa (Cohen i in., 1999, s. 278-279; tekst przeredagowany):

1.    Pytania niejasne, długie, mętne.

2.    Zadawanie wielu pytań na raz.

3.    Pytania wyłącznie odtwórcze.

4.    Pytanie głównie najlepszych uczniów.

5.    Pytanie uczniów za karę, na przykład za złe zachowanie.

6.    Niezostawianie uczniom czasu na zastanowienie się.

7.    Niesłuchanieodpowiedzi uczniów.

8.    Niepoprawianie błędów w odpowiedziach uczniów.

9.    Niewykorzystywanie oryginalnych pomysłów uczniów.

10.    Odpowiadanie samemu na własne pytania.

Planowanie sprawdzianu

Możemy podnieść jakość sprawdzania, stosując odpowiednio przygotowane narzędzia, czyli sprawdziany. Sprawdzian (test sprawdzający) jest zbiorem zadań reprezentującym określoną treść kształcenia, przeznaczonym do zastosowania podczas jednego zajęcia edukacyjnego. Zbiór zadań może być jednoelementowy (jedno zadanie), kilkuelementowy lub większy. Zajęciem edukacyjnym może być lekcja, część lekcji, kilka lekcji lub pewien okres pracy domowej. Najważniejsze jest, by zadania reprezentowały wymagania programowe i żeby dzięki temu można było z ich wyników wnioskować o opanowaniu przez ucznia wybranego zakresu treści kształcenia, a więc by składały się na znaczenie treściowe łącznego wyniku sprawdzianu.

Obiektywizm sprawdzania uzyskujemy przez właściwe zaplanowanie sprawdzianu. Plan sprawdzianu jest dokumentem pokazującym, jakie zadania mają być zbudowane. Gdy chodzi o sprawdziany jednozadaniowe, holistyczne, będzie to zawsze plan opisowy, czyli możliwie dokładna słowna charakterystyka czynności, jaką ma wykonać uczeń w celu rozwiązania zadania. Gdyby na przykład sprawdzian miał dotyczyć kandydatów na nauczycieli, a jego treść miała obejmować „Metody kształcenia indywidualnego” (r. 7), jego plan opisowy mógłby być następujący:

www.waip.com.pl

8 h&ctnirrio. Ksuolanu; aMm. Wirwiwa 2007, ISBN 978-83-60fiff?-ll ■&, C by WAIP 200?

288 Rozdział 9 Sprawdzanie osiągnięć wzniów

„Wskazaną metodę kształcenia indywidualnego student

1.    ogólnie charakteryzuje,

2.    uzasadnia psychologicznie,

3.    poddaje krytyce,

4.    samodzielnie modyfikuje, tworząc metodę autorską.”

Tak więc decydujemy się sprawdzić osiągnięcia studentów przez monografie dziewięciu wyróżnionych metod kształcenia. Gdyby ktoś był zdania, że inne kwestie (np. klasyfikacje metod) są ważniejsze, powinien przygotować inny plan opisowy sprawdzianu.

Stosując strategię analityczną i budując sprawdziany wielozadaniowe, mamy możność prowadzenia elastycznej gospodarki zadaniami. Plan tabelaryczny spraw-dzianu pokazuje liczby projektowanych zadań w poszczególnych kategoriach celów kształcenia, materiału kształcenia i (ewentualnie) wymagań programowych. Przykład takiego planu przedstawia tab. 44:

Tabela '14. Plan tabełaryczry sprawdzianu _vM?tody kształcenia indywidualnego*'

POZIOM	CELE	RODZAJE METOD	DZIAŁANIE	OGLĄDANIE/ CZYTANIE	SŁUCHANIE	TWORZENIE METOD	RAZEM ZADAŃ
Podstawowy	Rozumienie	5	2	2	2	1	12
	Stosowanie	-	2	2	2	2	8
Rozszerzony	Stosowanie	-	2	2	2	4	10
Razem zadań		S	6	6	6	7	30

Plan pokazuje dość równomierny rozkład akcentów na trzy rodzaje metod kształcenia - oparte na działaniu, na oglądaniu i czytaniu, na słuchaniu, czym przypomina holistyczny plan opisowy Pojawua się w nim jednak także osobna grupa zadań - „Rodzaje metod" - sprawdzająca rozumienie podstawkowych klasyfikacji metod, a „Tworzenie metod” należy główmie do poziomu rozszerzonego wymagań, który został w planie wyodrębniony.

Przy wyrazistej strukturze materiału kształcenia przydatny bywa plan sprawdzianu w' postaci graficznej. Plan graficzny sprawdzianu jest wykresem pokazującym części sprawdzianu lub pojedyncze zadania i powiązania między nimi (rys. 15).