Image207

■ Szkoła Konstruktorów

Rozwiązanie zadania nr 112

Z uwagi na przedłużenie terminu nadsyłania rozwiązań głównego zadania Szkoły Konstruktorów do dwóch miesięcy, rozwiązanie zadania 112, które brzmiało:

Zaproponuj „okołotelewizyjny” lub „monitorowy” efekt świetlny zostanie zaprezentowane w listopadowym numerze czasopisma

Tym samym punktacja Szkoły nie zmienia się. Zapraszam do lektury następnego numeru.

Paczki z modelami i koperty zawsze adresujcie:

AVT-EdW ul Burleska 9 61-939 Warszawa

i koniecznie podawajcie na kopercie czy paczce zawartość, np. Szkol 15. Jak5, Nie-Gral 15, #9, itd.

Jeśli nadsyłacie prace mailem, w tytule maila i w nazwach załączników oprócz nazwy konkursu i numeru zadania umieśćcie (akie nazwisko (najlepiej bez typowo polskich liter), na przykład:

Szko 116 Kowalski Szkoli 6 Nowak NieGra 11 ÓMalinowski Jak ! OKrzyzanowski

I standardowa prośba: we wszystkich pracach podawajcie swoje dane: imię, nazwisko

wraz z adresem pocztowym oraz wiek. Regularnie potwierdzam otrzymanie wszystkich e-maili kierowanych na adres [e-mail]. Jeśli więc w terminie kilku dni po wysłaniu maila do Szkoły nie otrzymacie mojego potwierdzenia, prześlijcie pliki jeszcze raz (do skutku)

Pozdrawiam wszystkich sympatyków Szkoły i zachęcam do nadsyłania prac w terminie Przypominam, żc termin nadsyłania rozwiązań głównego zadania Szkoły został przedłużony do 60 dni (dwa miesiące).

Wasz Instruktor Piotr Górecki

©D ilU IlOiB .

Szkota Konstruktorów klasa II

W EdW 6/2005 na str. 37 przedstawiony był schemat Uniwersalnego wzmacniacza m.cz. o mocy do 5... 7,5 W. Schemat ten jest pokazany na rysunku A. Zadanie okazało się dość łatwe i nie było odpowiedzi zdecydowanie błędnych, a jedynie niektóre były niepełne.

napięcia zasilania. W takim przypadku możliwe będzie uzyskanie największej możliwej mocy wyjściowej. Ale na pewno nie będzie to moc 7,5W! Nawet gdyby zasilanie było równe 12V i gdyby międzyszczytowa amplituda napięcia zmiennego na wyjściu i głnśni-była na dole, a dodatnia na górze. Owszem, w EdW staram się konsekwentnie uczyć Was rysowania schematów tak. żeby „prąd płynął z góry do dołu”, bo to ogromnie ułatwia analizę schematu. Jednak to jest tylko kwestia umowy - każdy schemat można narysować na

Rys. A

Afum.

53x4D*70mrri

Rys. 4-22. Uniwersalny wzmacniacz m.cz. o mocy do 5...7,5 W (2 W przy sygnale wejściowym 10 m V), szczególnie przydatny do samochodów i pojazdów wodnych;

Wejście ^{moź:e też s}*uźyć jako megafon lub ^J c wzmacniacz wycieczkowy

a — schemat ideowy, b — konstrukcja

Przede wszystkim słusznie zwróciliście uwagę, że w spoczynku przez głośnik płynie duży prąd stały! Istotnie, jest to wzmacniacz z nadzwyczaj prymitywnym stopniem wyjściowym pracującym w klasie A. W spoczynku będzie pobierał duży prąd przy zasilaniu 12V i głośniku 4G na głośniku powinno występować napięcie stałe około 6V, więc będzie to prąd około 1,5A. Taki sam będzie pobór prądu w czasie pracy. Jest to więc wzmacniacz o fatalnie małej sprawności.

Drugą ogromną wadą układu jest konieczność eksperymentalnego dobrania rezystorów w obwodzie baz tranzystorów. Rezystory te należy indywidualnie dobrać, zależnie od wzmocnienia prądowego tranzystorów, ale też od napięcia zasilonia. Rezystory te trzeba dobrać tak, żeby na kolektorze pierwszego tranzystora występowało napięcie stałe o wartości bliskiej połowie napięcia zasilania. Tak samo rezystor o wartości 180k£l w obwodzie bazy drugiego tranzystora należy tak dobrać, żeby na wyjściu i na głośniku spoczynkowe napięcie stałe też było zbliżone do połowy ku wynosiła 11V (co jest mało prawdopodobne), to moc sinusoidalnego sygnału audio uzyskiwana w głośniku 4-omowym nie przekroczy 3,8W. a w głośniku 8-omowyin -1,9W.

Jak więc słusznie zauważyła część uczestników, nieprawdziwe są informacje o mocy wyjściowej, a przemilczane są poważne konsekwencje przepływu przez głośnik dużego prądu spoczynkowego (m.in. grzanie głośnika i tranzystora TG71).

Słuszna była też uw^,aga, żc na schemacie brakuje kondensatora elektrolitycznego filtrującego zasilanie. Rzeczywiście powinien być taki kondensator, choć przy zasilaniu z akumulatora jego rolę przejmie akumulator.

Niesłuszna jest natomiast uwaga, że „nie ma kondensatorów 5uF, tylko 4,7uF”. Taka opinia niechybnie pochodzi od bardzo młodego Czytelnika starsi pamiętają, żc dawniej były kondensatory o nominale 5uF.

Niesłuszne były też uwagi, że schemat jest źle narysowany i że powinien być narysowany odwrotnie, żeby ujemna szyna zasilania wiele sposobów Sposób narysowania z rysunku A na pewno nic jest błędny, a przed wielu laty, gdy królowały tranzystory germanowe PNP, większość schematów rysowano tak, że dodatnia szyna zasilania (zwykle pełniąca rolę masy) była na dole rysunku.

Dużo zamieszania wywołał jednak problem masy tego wzmacniacza i nie wszyscy uczestnicy konkursu poradzili sobie z tym szczegółem. Otóż na schemacie wyraźnie zaznaczone jest, że masa to ujemny biegun zasilania - wskazuje na to niedwuznacznie symbol masy nad tranzystorem TG71. Tymczasem sygnał wejściowy podawany jest między „gorącą” końcówkę a dodaUiią szynę zasilania. Podobnie głośnik dołączony jest jednym końcem do dodatniej szyny zasilania. Biorąc to pod uwagę, część uczestników stanowczo stwierdziła, żc masą jest dodatnia szyna zasilania, a nie ujemna.

W tym rozumowaniu jest sporo racji. Jednak w sumie nie można nazwać tego błedem Wróćmy do genezy pojęcia masy układy lampowe montowano na metalowym chassis

34 Październik2005 Elektronika dla Wszystkich