img010 (58)

mediana, dominanta i średnia arytmetyczna dla całego zbioru badanych gmin wynosi 0) w zbiorze gmin miejskich i miejsko-wiejskich są przeciętnie wyższe, (w tym - szczególnie wysokie dla miast), niż gmin wiejskich. Wśród gmin wiejskich widoczna jest relatywnie duża, 25% grupa samorządów o indeksie obywatelstwa społecznego poniżej średniej. Dla obu podzbiorów gmin rozkład wartości indeksu przyjmuje asymetrię prawostronną, jednak w'śród gmin wiejskich jest ona silniejsza -stosunkowo dużo gmin charakteryzuje się stosunkowo niskim poziomem wydatków samorządowych na zadania polityki społecznej, a jedynie pojedyncze samorządy prowadzą działania na wyróżniającą się skalę.

Wykres 3

Odsetek gmin według przedziałów wartości indeksu obywatelstwa społecznego

poniżej od-0,5 od-0,26 od 0,01 od 0,26 od 0,51 od 0,76 od 1,01 powyżej -0,5    do-0,25 do 0,0 do 0,25 do 0,5 do 0,75 do 1,0 do 1,25    1,25

50%

40%

30%

20%

10%

!

0%

gminy miejskie i miejsko-wiejskie -CJ— gminy wiejskie

Źródło: badania własne

Które samorządy znajdują się w skrajnych przedziałach wartości indeksu, na czym dokładnie polega różnica w skali lokalnego obywatelstwa społecznego w' maksymalnie zróżnicowanych gminach? Nie uwidoczniają

się wyraźne prawidłowości w lokalizacji gmin o najniższym poziomie obywatelstwa społecznego, w szczególności nie zaobserwowano koncentracji słabszych pod względem obywatelstwa społecznego gmin, w którymś z badanych województw. Widać natomiast pewną nadreprezentację gmin z określonych powiatów, m.in. : włocławskiego (Boniewo i Brześć Kujawski), tomaszowskiego (Telatyn i Łaszczów) i płońskiego (Raciąż miasto i wieś) i graniczących ze sobą: lubelskiego i lubartowskiego (Bychawa, Ostrów Lubelski) wśród pięciu wiejskich i pięciu miejskich oraz miejsko-wiejskich gmin o najniższych wartościach indeksu. Natomiast wśród gmin o „najhojniejszym” obywatelstwie społecznym znajdują się, w zbiorze badanych miast przede wszystkim wielkie miasta (Warszawa, Bydgoszcz, Toruń) oraz Radom i Wołomin. W zbiorze gmin wiejskich są to m.in. okalające Warszawę zamożne gminy: Pomiechówek w powiecie nowodworskim, Michałowice w powiecie pruszkowskim, Wieliszew w powiecie legionowskim i gminy kujawsko-pomorskiego: Dragacz i Inowrocław. Widać więc pewną „rentę położenia” związaną z lokalizacją gmin o wysokim poziomie obywatelstwa społecznego w sferach wpływów wielkich aglomeracji, jednak wpływ ten ma złożony charakter. Po pierwsze, z gminami o najwyższym indeksie (np. powiat nowodworski) sąsiadują, nieznacznie bardziej odległe od aglomeracji gminy o najsłabszych wynikach indeksu (np. powiat płoński). Po drugie, sąsiadujące ze sobą gminy tego samego nawet powiatu (przypadek Pruszkowa i Michałowic) osiągają bardzo różne wyniki indeksu.

W celu interpretacji wyników indeksu warto przyjrzeć się dwu skrajnie zróżnicowanym pod względem jego wysokości gminom wiejskim (Boniewo, powiat włocławski i Pomiechówek, powiat nowodworski). Boniewo zamieszkuje 3,5 tys. osób, na 100 osób w wieku produkcyjnym przypada tam na 29 osób w wieku poprodukcyjnym. Dochody gminy wynoszą 3,1 tys. zł na osobę, w tym dochody własne 960 zł/os. 30% gospodarstw domowych utrzymuje się z pracy w rolnictwie. Poziom bezrobocia w'ynosi tam 26,2%, a dla 16% gospodarstw zasiłek z pomocy społecznej jest głównym źródłem utrzymania. W Pomiechówku mieszka 9 tys. osób, jest też gminą demograficznie nieco „młodszą” (wskaźnik obciążenia demograficznego - 26,5). Dochód gminy na mieszkańca ogółem wynosi mniej niż w Boniewne - nieco ponad 3 tys. zł, jednak dochody

10