img011 (91)

Przypisy

¹    Słownik folkloru polskiego, red. J. Krzyżanowski, Warszawa 1965, s. 26.

²    Słownik terminów literackich, red. J. Sławiński, Wrocław 1976, s. 42.

³    tamże, s. 47.

⁴    Literatura polska. Przewodnik encyklopedyczny, red. J. Krzyżanowski i C. Hernas, Warszawa 1-984, t. I, s. 42.

⁶ J. Cieślik owsiki, Literatura i podkultura dziecięca, Wrocław 1975, s. 19.

⁶    L. Carroll, Przygody Alicji w krainie czarów, przeł.

M.    Słomczyński, Warszawa 1972, s. 12.

⁷    E. Caisisirer, Esej o człowieku. Wstęp do filozofii kultury, przeł. A. S-tamiewska, Warszawa 1977, s. 176.

⁸    Bajarka opowiada. Zbiór baśni z całego świata, opr.

N.    Ndklewiezowa, Warszawa 1983, s. 261.

⁹    E. Calssireir, Esej o człowieku..., qp. oiłt., s. 174.

¹⁰    J. Hankiss, Les genres litteraires, „Zagadnienia Rodzajów Literackich”, 1958, tamże polskie streszczenie tej pracy, cytat z polskiego streszczenia, s. 63.

¹¹    F. vom der Leyem, Mit i baśń, „Pamiętnik Literacki” 1973, z. I, s. 195.

¹²    zob. B. Bettelheim, Cudowne i pożyteczne. O znaczeniach i wartościach baśni, tłum. D. Danek, Warszawa 1985.

¹³    Słownik folkloru polskiego, op. cit., s. 33.

¹⁴    S. Frycie, Literatura dla dzieci i młodzieży w latach 1945—1970, Warszawa 1982, t. II, s. 14.

¹⁵    tamże, s. 133.

Prolegomena w bajeczce

W chronologicznym ciągu literackich doświadczeń dziecka najwcześniej pojawia się bajeczka. Jej odbiorcami są najmłodsze dzieci usypiane, zabawiane i wreszcie bawiące się samodzielnie królikami utworami rymowanymi o wyrazistym schemacie rytmicznym odróżniającym je od „zwykłych” tekstów językowych, pełniących wyłącznie funkcję praktyczną. Trudno zdefiniować ten gatunek, nie można też a priori założyć, że istnieje on jako przedmiot genologiczny, charakteryzujący się obecnością określonej struktury artystycznej, wspólnej dla szeregu tekstów powstałych w odpowiednim przedziale czasowym. Istnienie nazwy używanej w znaczącej formie deminutywnej może po prostu oznaczać swoistą interwencję małego odbiorcy w porządek nazw gatunkowych h Bliższe przyjrzenie się tekstom y uznawanym za reprezentatywne dla gatunku przekonuje jednak, że „bajeczka” nie jest nazwą pustą, lecz odpowiada jej rzeczywisty zbiór utworów posiadających pewną liczbę cech wspólnych.

Autorem niezwykle ważnych i oryginalnych uwag o sposobie istnienia tekstów tego gatunku, a także konkretnych analiz „tworów bajeczkowych”, jest J. Cieślikowski. On też wprowadził problematykę bajeczki do literaturoznawstwa, ściślej — do istniejącej wciąż w stanie' zalążkowym genologii twórczości dla dzieci. Podjęte przez Cieślikowskiego próby zdefiniowania gatunku zasługują na szczególną uwagę jako przykład niezwykle ostrożnego postępowania klasyfikacyjnego przy pełnej świadomości synkretycznego

21