img045 (49)

Czerniaczka płuc (melanosis pulmonis)

Melaniny są barwnikami pochodnymi tyrozyny, wytwarzanymi w melano-cytach, tj. wyspecjalizowanych komórkach wywodzących się z grzebienia neu-roektodermalnego. Zawierają one widoczne w mikroskopie elektronowym charakterystyczne ziarnistości o lamelarnej strukturze określane mianem melano-somów oraz dają dodatnią reakcję z dihydroksyfenyloalaniną (DOPA), co umożliwia ich identyfikację. Melaniny możemy spotkać także w melanoforach, które są obładowanymi melaniną makrofagami mogącymi transportować barwnik.

Aktywność melanocytów podlega kontroli ze strony kory nadnerczy oraz przysadki i zaburzenie tej osi, np. uszkodzenie kory nadnercza, prowadzi do hiperpigmentacji powłok. Z kolei, przy genetycznie warunkowanym braku tyro-zynazy występuje bielactwo (albinismus) wyrażające się całkowitym brakiem barwnika w melanocytach oczu i powłokach skórnych.

W warunkach prawidłowych melaniny występują w naskórku, we włosach, w błonie śluzowej jamy ustnej, w rdzeniu nadnerczy, a także w siatkówce i naczyniówce oka.

W stanach patologicznych występująw czerniaczce, znamionach barwnych i rozrostach nowotworowych - czerniakach.

Czemiaczką nazywamy obecność melaniny w miejscach, w których fizjologicznie nie występuje. U zwierząt spotykamy ją najczęściej w płucach, oponach mózgu, wsierdziu, nasierdziu i wątrobie. Nie wywołuje ona żadnych odczynów tkankowych ani też nie upośledza funkcji narządów. Występuje najczęściej u owiec, kóz, bydła i świń.

W czerniaczce płuc widoczne są ciemnobrązowe lub czarne plamy na opłucnej, rzadziej ciemno zabarwione sąpłaciki czy zraziki płuc.

W obrazie mikroskopowym w prawidłowo zbudowanej tkance rozsiane są melanocyty wypełnione ciemnobrązowym barwnikiem. Liczne, zlewające się ziarna barwnika przysłaniają często wszystkie pozostałe organella komórkowe. Obładowane melaniną komórki zlokalizowane są w obrębie opłucnej, czasem także wokół oskrzeli, pęcherzyków płucnych oraz w tkance międzypłacikowej.

36