img060 (23)

Leszek Bielecki, Rola Trybunału Sprawiedliwości... 487

5. Kompetencje Trybunału Sprawiedliwości w zakresie praw człowieka

Trybunał Sprawiedliwości przede wszystkim :

-    orzeka o legalności aktów prawnych wydawanych przez inne organy UE oraz ich zgodności zńraktatami,

Akty prawne wydane przez organy Unii mogą być zaskarżane, jeśli zostały wydane mimo braku kompetencji do ich wydania, naruszają istotne wymogi proceduralne, a także w przypadku bezczynności organu (braku decyzji) naruszającej postanowienia Traktatu, nadużycia prawa swobodnej oceny. Trybunał ponadto rozstrzyga spory kompetencyjne między organami Unii.

-    dokonuje obowiązującej wykładni aktów prawnych,

Trybunał Sprawiedliwości zapewnia jednolitą wykładnię prawa unijnego przez wydawanie na wniosek sądu państwa członkowskiego orzeczeń wstępnych. W przypadku wątpliwości interpretacyjnych sąd krajowy może zwrócić się do Trybunału Sprawiedliwości z wnioskiem o dokonanie interpretacji prawa wspólnotowego. Jeżeli problem interpretacyjny pojawia się w sprawie toczącej się przed sądem krajowym, od rozstrzygnięcia której nie przewidziano odwołania w prawie krajowym, organ ten ma obowiązek wystąpić do Trybunału o wydanie orzeczenia wstępnego.

-    na wniosek Komisji Europejskiej podejmuje decyzje wobec państw niewypełniających zobowiązań traktatowych,

-    rozpoznaje spory między państwami członkowskimi lub między tymi państwami a Komisją Europejską,

-    rozpoznaje i rozstrzyga spory pomiędzy Instytucjami Europejskimi a ich pracownikami (Trybunał Spraw Pracowniczych),

-    dokonuje rewizji wyroków Sądu,

-    może też rozstrzygać skargi wniesione przez osoby fizyczne i prawne do Sądu, od których z przyczyn proceduralnych strony sporu się odwołały.

Orzeczenia Trybunału mają charakter ostateczny.

Zasada nadrzędności i pierwszeństwa oraz bezpośredniości stosowania prawa unijnego, czyli dawniej wspólnotowego w systemach prawa krajowego państw członków UE nakłada obowiązek stosowania prawa Unii przez sądy państw członkowskich z wyłączeniem przepisów krajowych. W związku z tym osoby krajowe mają podstawę do roszczeń w każdym przypadku, gdy naruszono ich prawa podmiotowe wskutek naruszeń prawa unijnego.